Een verslag schrijven is nooit hetzelfde. De één zit met pen en papier in een vergaderruimte om verslag te doen van een bijeenkomst. De ander staat met een blocnote langs de zijlijn van een sportveld. Weer een ander is bezig met een boekverslag.
Toch krijg ik als journalist vaak de vraag: ‘ik ga een verslag schrijven, heb je nog tips?’. Mijn advies is voor iedereen hetzelfde: neem je vergrootglas mee. Niet letterlijk, maar in je verbeelding.
Een verslag schrijven met de vergrootglasmethode
Zelf gebruik ik de zogenoemde vergrootglas-methode al sinds ik als beginnend journalist voor de Haagsche Courant schreef. En ik zet de techniek nog steeds vaak in als ik voor De Volkskrant of Quest verslag doe van wat ik hoor of zie tijdens een reportage of interview.
De vergrootglasmethode is een manier van schrijven waarbij je je focust op details. Het belang daarvan kan ik het beste illustreren met een anekdote uit het Handboek Stijl, één van de beste naslagwerken met praktische schrijftips.
In dit boek wordt op pagina 51 uitgelegd hoe schrijfster Nicolien Mizee in een schrijfcursus een verhaal vertelde over een goede vriend die leraar was en op een dag ontslag nam.
‘Op een zondagavond, kortgeleden maakt hij, zoals hij al dertig jaar doet, zijn broodtrommeltje voor de volgende dag klaar: vier boterhammen, een servetje eroverheen en twee wortelen ernaast. De volgende ochtend wordt hij wakker en denkt: ik ga niet naar school. Ik ga nooit meer. Hij belt de directeur om het te vertellen. Daarna belt hij mij. Sindsdien is hij thuis.’
Het verhaal van Mizee is waar. Op het detail van de wortelen na. Mizee: ‘Mijn vriend zegt: waarom moet jij altijd alles bij elkaar verzinnen? Waarom kun je niet vertellen hoe het echt ging? Maar die wortelen doe ik er juist bij om te tonen dat het echt zo is gegaan.
Verslag voorbeeld – waarom details belangrijk zijn
De les van dit fragment is natuurlijk niet dat je gebeurtenissen moet verzinnen, wel dat details onmisbaar zijn als je lezers wil overtuigen. Details maken je verhaal geloofwaardig.
Wanneer je leest dat iemand ‘zijn broodtrommel inpakt’, weet je nooit precies wat je je daarbij voor moet stellen. Je weet dat iemand een broodtrommel op de aanrecht heeft staan, maar je weet niet welke kleur of vorm deze heeft. Verder kun je alleen maar gissen naar wat er in de broodtrommel wordt gestopt.
Zodra je beeldende details lees, wordt het beeld dat de schrijver bij je oproept scherper: vier boterhammen, een servetje eroverheen en twee wortelen ernaast.
De boterhammen kun je nog niet echt als een detail beschouwen, omdat negen van de tien mensen die in hun broodtrommel stoppen. Door het servetje krijgt het verhaal al meer kleur. Door de wortels ga je het echt voor je zien.
Kortom: een goed gekozen en uniek detail zorgt ervoor dat je lezers zich een levendige voorstelling kunnen maken van wat je schrijft.
Hoe werkt de vergrootglasmethodwe?
Ga je een verslag schrijven en wil je aan je lezer overbrengen wat je hebt gezien, gehoord of gelezen? Dan werkt het goed om eerst een algemene conclusie te trekken, en die daarna te onderbouwen met een beeldende schrijfstijl en één of twee details.
Dit noem ik zelf graag de vergrootglasmethode. Stel je bij het schrijven voor dat je met een vergrootglas steeds verder inzoomt op de situatie die je wilt overbrengen op je lezer.
Gebruik bij het schrijven de volgende drie stappen.
1. Begin met een stelling die beschrijft wat je hebt gezien, gehoord, of hebt uitgezocht. (Er zijn op dit moment al bijna een miljoen mensen besmet met covid-19, een gevaarlijke longziekte).
2. Schets nu een algemeen beeld van de situatie met beeldende taal. Maak het zo concreet mogelijk zodat mensen het echt voor zich zien. (In veel landen zijn de intensive-care-afdelingen van ziekenhuizen overvol met door patiënten worden beademd, vaak op hun buik en onder narcose op een bed)
3. Noem daarna één of twee details die dat grote beeld illustreren. (Artsen moeten noodgrepen uithalen om de toestroom van patiënten aan te kunnen. Zo deelde een Amerikaanse longarts een filmpje op Youtube waarin ze collega’s uitlegde hoe je twee patiënten tegelijkertijd kunt beademen op één beademingsmachine.
Een verslag schrijven wordt een stuk makkelijker met deze techniek, ongeacht je onderwerp. Elk punt dat je maakt, kun je verduidelijken met de vergrootglasmethode, ongeacht je onderwerp. Kijk maar naar de volgende verslag-voorbeelden.
Sportverslag schrijven
Het spel van voetbalclub Oliveo was ruw (algemene stelling). Meerdere spelers gingen tijdens de wedstrijd met gestrekt been een duel om de bal in (beeldende beschrijving). In de 88e minuut gaf verdediger Jeffrey Baas zelfs een kopstoot aan Michael Boers, de spits van tegenpartij DSVP, die met een bloedende hoofdwond van het veld liep (detail).
Zakelijk verslag schrijven
We hebben besloten om werktijdverkorting aan te vragen voor 40 procent van ons personeel (algemene stelling). Het hoofd van de financiële afdeling wees tijdens de vergadering naar grafiek zien van onze inkomsten, met een sterke dalende lijn (beeldende beschrijving). Hij zei: ‘Toen ik vanochtend de salarissen wilde overmaken, kreeg ik een foutmelding. We hadden niet genoeg geld meer op de rekening staan’ (detail).
Boekverslag schrijven
De schrijver van het boek Suske en Wiske maakt veel gebruik van alliteratie in zijn boek. (algemene stelling) Zijn zinnen beginnen vaak met twee woorden die dezelfde beginletter hebben (beeldende beschrijving). In zijn boek De Geverniste Zeerovers gebruikt hij zelfs een zin waarin alle woorden met dezelfde letter beginnen: ‘Verbrijzelen van verre vraagt van volwassen verschutters veel vakmanschap’ (detail)
Zoals je ziet zijn alle bovenstaande alinea’s tot stand gekomen met de vergrootglasmethode, die je als volgt zou kunnen samenvatten:
Eerst beschrijf je wat je ziet, hoort of hebt uitgezocht met een stelling. Die stelling maak je concreet door een algemeen beeld te schetsen van de situatie. En door het specifieke detail waarmee je eindigt breng je onderwerp dichterbij je lezer.
Daardoor wordt je verslag levensecht. Je lezers hebben het gevoel dat ze je onderwerp bijna kunnen aanraken.
*Het Handboek stijl wordt gebruikt op bijna alle Nederlandse schrijfopleidingen, waaronder de School voor Journalistiek. Het is te bestellen bij Bol.com
Lees meer dan 101 schrijftips op Schrijfvis. Als je weinig tijd hebt, lees dan in ieder geval:
– Geef elke tekst structuur met de 5w’s en h
– Hoe je met beeldende taal het brein van je lezer stimuleert
– Dit is de moeder aller schrijftips – en jij maakt je er te makkelijk vanaf
Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.
Boek schrijven?
Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.
Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?
Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!
Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussenLuister de Schrijfvis-podcast
Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.
Luister de podcast
