Kun je ChatGPT een nieuwsbericht of persbericht laten schrijven? Ik nam de proef op de som met 32 proefpersonen en een 5.000 jaar oude ijsmummie. Aan het eind van dit artikel lees je mijninzichten en ti
Als je per sé een journalistiek klusje zou moeten uitbesteden aan ChatGPT, dan lijkt het nieuwsbericht een voor de hand liggende keuze. De opbouw van zo’n bericht is namelijk logisch, Je schrijft oprolbaar.
Dat wil zeggen: je begint met het allerbelangrijkste nieuws in de eerste zin. In de tweede zin kom je met de feiten die daarna het meest relevant zijn. En zo wordt de informatie in het bericht steeds net iets minder belangrijk.
Verder kun je het belangrijkste nieuws selecteren met behulp van de 5 w’s en h. Je stelt jezelf simpelweg de vragen: wat, wie, waar, wanneer, hoe en waarom?
Wat kan ChatGPT toevoegen aan een nieuwsbericht?
Je zou dus zeggen, dat moet ChatGPT ook kunnen. Zeker als je het met 32 mensen tegelijkertijd probeert.
Sinds kort geef ik het vak wetenschapsjournalistiek aan de Universiteit Leiden. Daar gaf ik mijn studenten dit persbericht over een nieuwe genetische analyse van de beroemde ijsmummie Otzi.
Ze vroegen allemaal aan ChatGPT om het persbericht te bewerken tot een oprolbaar nieuwsbericht, waarin het belangrijkste nieuws bovenaan stond. Het doel? ChatGPT een bericht laten schrijven dat in de Volkskrant of NRC zou kunnen staan.
Zelf had ik een dag eerder al een uur geprobeerd om dit voor elkaar te krijgen. De uitkomst was – zowel bij mij als bij de studenten – in eerste instantie vaak teleurstellend om drie redenen.
1 – Het nieuws wordt niet concreet gemaakt
ChatGPT heeft vooral moeite om het belangrijkste nieuws zo concreet mogelijk in de eerste alinea te plaatsen. Vaak stopt het in de eerste zin alleen wat ronkende aankondigingen van dat nieuws. Zie het voorbeeld hieronder:
In een baanbrekende nieuwe studie is het mysterie rond Ötzi, de beroemde ijsmummie, verder ontrafeld. De resultaten onthullen opvallende details over zijn afkomst en uiterlijk, en werpen een nieuw licht op de geschiedenis van het Europese continent.
Kortom: veel hoogdravende woorden, maar je hebt als lezer nog geen idee wat het nieuws precies is.
2 – Moeilijke woorden
Een nieuwsbericht schrijf je voor een breed publiek. ChatGPT doet uit zichzelf maar weinig moeite om wetenschappelijke bevindingen te vertalen naar een begrijpelijke tekst voor leken. Kijk maar naar deze passage:
Dankzij de vooruitgang in sequentietechnologieën en de ontcijfering van vele andere prehistorische Europese genomen uit skeletvondsten, kon Ötzi’s genetische code nu worden vergeleken met die van zijn tijdgenoten. Het resultaat: onder de honderden vroege Europese mensen die leefden in dezelfde periode als Ötzi en waarvan nu genomen beschikbaar zijn, heeft Ötzi’s genoom meer overeenkomsten met vroege Anatolische boeren dan met zijn Europese tegenhangers.
‘Sequentie-technieken’ en ‘Anatolische boeren’ zijn moeilijke woorden die je de lezer niet zomaar meteen kan plaatsen. Ze komen letterlijk uit het persbericht, en dat wil je nu juist vereenvoudigen.
3 – Verzonnen informatie
ChatGPT verzon een aantal keer informatie in het nieuwsbericht. Zo werd de verkeerde wetenschapper aangewezen als hoofdonderzoeker, en soms werd er zelfs een fictieve onderzoeker verzonnen.
Dit heeft te maken met hoe ChatGPT werkt: het is geen zoekmachine, maar een taalmodel.
ChatGPT kan je vooral helpen met taal
Het beste nieuwsbericht schrijf je uiteindelijk zelf. Aan de door ChatGPT geschreven berichten mankeerde altijd wel iets qua opbouw en invalshoek.
Maar de taalvaardigheid van de chatbot kan je wel inspireren bij het afstemmen van je bericht op de juiste doelgroep. Veel mensen blijven namelijk te veel in hun eigen jargon hangen in nieuwsberichten.
Als je ChatGPT expliciet vraagt om een nieuwsbericht te schrijven in de taal ‘wetenschappelijke leken’, of scholieren, doet de chatbot vaak bruikbare voorzetjes.
Zie bijvoorbeeld de intro hieronder. Je moet er nog wat aan schaven (de toon is nu wat kinderachtig), maar het is een aardig begin.
Wist je dat Ötzi de Iceman, de beroemde ijsmummie, eigenlijk een donkere huid had? En dat hij waarschijnlijk kaal was? Nou, nieuw onderzoek heeft verrassende onthullingen gedaan over deze prehistorische man.
Oprolbaar schrijven kan ChatGPT niet alleen
Verder kan ChatGPT je een zetje in de goede richting geven als het gaat om een oprolbare structuur. De chatbot begrijpt vaak wel wat het belangrijkste nieuws is, maar heeft hulp nodig om het concreet op te schrijven.
Kortom: het schrijven van een nieuwsbericht helemaal uitbesteden, is nog niet aan de orde.
Als iemand een serie prompts heeft waarmee ChatGPT in de buurt komt van dit nieuwsbericht uit de Volkskrant, laat het me weten…
Weer een streep door de gedachte dat Europeanen van origine wit en blond zijn. De fameuze prehistorische gletsjermummie Ötzi, uit de Italiaanse Alpen, was niet wit, zoals de meeste reconstructies weergeven – maar donker van huidskleur en met donkere ogen. Ook had hij in elk geval aanleg voor mannenkaalheid, blijkt uit een nieuwe genetische analyse van de ruim vijfduizend oude mummie.
Lees ook:
- Nieuwsbericht schrijven? Gebruik dit stappenplan
- Persbericht schrijven? Gebruik deze tips
- Persbericht versturen? Vergeet dit niet
Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.
Boek schrijven?
Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.
Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?
Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!
Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussenLuister de Schrijfvis-podcast
Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.
Luister de podcast
