De moeder aller schrijftips wordt vaak onderschat. Ze valt niet op. Je krijgt deze tip vaak terloops te horen in een reeks van op- en aanmerkingen op een artikel, misschien zelfs meerdere malen. Maar de kans is groot dat je je er dan toch nog te makkelijk van af maakt.
Ok, ik zal ophouden met mysterieus doen. Hieronder lees je een fragment uit een artikel dat ik schreef voor Quest, en waarop deze schrijftip van toepassing is. Het stuk ging over de geschiedenis van fabeldieren zoals eenhoorns en griffioenen. In onderstaande alinea ga ik in op de herkomst van deze wezens.
De kerk maakte in de middeleeuwen ook gebruik van mythische wezens om het geloof te promoten. Op kathedralen zijn vaak griffioenen en draken afgebeeld. En fabeldieren komen zelfs in de bijbel voor.
Na het inleveren van het stuk kreeg ik een mailtje van een redacteur.
“Mooi verhaal. Maar kun je een voorbeeld geven van een eenhoorn of een ander monster dat in de bijbel voorkomt?”
Schrijftips
Ze had gelijk. Je vraagt je bij het lezen van deze alinea meteen af: eenhoorns, in de bijbel? Waar dan? Maar daar ging ik niet op in, omdat het een zijtak van mijn verhaal was. Tijdens het schrijven ben je meestal gericht op de hoofdlijnen van het punt dat je wilt maken. Daardoor vergeet je om uitleg te illustreren met voorbeelden en anekdotes. Dat lijkt niet zo belangrijk.
Maar niets maakt een verhaal aantrekkelijker dan goede voorbeelden. Of zoals de Amerikaanse schrijfster Susan Sontag het zegt in haar speech over storytelling:
Een beschrijving betekent niets zonder voorbeelden.
Wanneer ik in mijn schrijfcursus advies geef aan cursisten over hun blogs of andere teksten, geef ik deze schrijftip meerdere keren per les. Soms zelfs meerdere keren per verhaal.
Kun je daar een voorbeeld van geven?
En daar ook van?
En hier mis ik ook een concreet voorbeeld!
Geen cliché graag!
Voorbeelden zijn niet alleen belangrijk bij zinnen die om meer uitleg schreeuwen, zoals in mijn Quest-verhaal. Ze zijn ook noodzakelijk om algemene beweringen concreet te maken in artikelen, blogs, presentaties of mails. Vaak schrijven mensen bijvoorbeeld iets als:
Mijn naam is Dennis. Ik ben tekstschijver. Schrijven is al van jongs af aan mijn grote passie.
Met zo’n introductie is niets mis. Maar het tekstje wordt veel levendiger als je het illustreert met een voorbeeld waaruit blijkt dat het schrijven al vanaf jonge leeftijd in je zat.
Mijn naam is Dennis. Ik ben tekstschijver. Schrijven is al van jongs af aan mijn grote passie. Toen ik twaalf was schreef ik een griezelverhaal dat ik in de klas mocht voorlezen. Veel klasgenoten gruwelden ervan en konden ’s avonds niet slapen. Ik was meteen verkocht, ik wilde schrijver worden.
Belangrijk bij een voorbeeld is dat het zo concreet mogelijk is. Je maakt je er snel te makkelijk van af, dan blijven er vragen in de lucht hangen. In het bovenstaande stukje zitten de volgende onduidelijkheden: waar ging dat griezelverhaal over? Waarom konden die klasgenoten niet meer slapen?
Mijn naam is Dennis. Ik ben tekstschijver. Schrijven is al van jongs af aan mijn grote passie. Toen ik twaalf was schreef ik een griezelverhaal over een gootsteen die bloed spuwde. Veel klasgenoten gruwelden ervan en konden ’s avonds niet slapen. Ik was meteen verkocht, ik wilde schrijver worden.
Vraag jezelf dus altijd om voorbeelden als je je tekst naleest, tot vervelens toe. Daarmee doe je de lezer een plezier, maar uiteindelijk ook jezelf, want je tekst zal met meer interesse worden gelezen.
Hieronder leg ik uit hoe je je tekst in drie stappen kunt verlevendigen met heldere en aantrekkelijke voorbeelden.
1 – Check je artikel op niet onderbouwde beschrijvingen en algemeenheden
Neem je hele artikel door en let op interessante beschrijvingen, of beweringen die je niet onderbouwt met een voorbeeld, en die dus vragen oproepen. Vaak zijn dit algemeenheden, zoals ‘mijn werk is mijn passie’ (hoe bedoel je?), of ‘wij leveren de beste kwaliteit’ (oh, en waarom dan?). Hieronder een paar algemeenheden die je zelf kunt proberen te concretiseren.
We leveren topkwaliteit houten meubilair.
Het probleem bij de vorige vergadering was dat mensen vaak voor hun beurt praatten.
Jonas was dik. Hij had een grote voorliefde voor fastfood.
2 – Maak je er niet te makkelijk van af.
Vaak is het eerste voorbeeld wat je te binnen schiet niet het beste exemplaar. De meest voor de hand liggende voorbeelden zijn algemeenheden die meer vragen oproepen. Of het zijn clichés die de lezer afstompen. Dus niet:
We leveren topkwaliteit houten meubilair. Het hout is gemaakt van de beste boomsoorten.
Dit blijft vaag. Welke zijn dat?
Het probleem bij de vorige vergadering was dat mensen vaak voor hun beurt praatten. Sommige onderwerpen kwamen te vroeg aan bod.
Welke onderwerpen, wanneer?
Jonas was dik. Hij had een grote voorliefde voor fastfood. Voor een hamburger kon je hem midden in de nacht wakker maken.
Een groot cliché. Wanneer, waar en hoe eet hij die hamburger nou echt?
3 Verzin concrete voorbeelden, het liefst met namen en rugnummers (van mensen, dingen en tijdstippen)
We leveren topkwaliteit houten meubilair. Onze stoelen worden gemaakt van massief eiken uit het oosten van Slovenië. Door de langzame groei van deze soort, is het hout sterker.
Het probleem bij de vorige vergadering was dat mensen vaak voor hun beurt praatten. Zo barstte er na tien minuten al een discussie los over het personeelsfeest, dat eigenlijk pas het laatste agendapunt was.
Jonas was dik. Hij had een grote voorliefde voor fastfood. Hij begon elke dag met een een ontbijt bij de McDonalds, waar hij klokslag acht uur drie quarter pounders bestelde die hij vervolgens achter het stuur van zijn auto naar binnen schrokte.
Wil je meer schrijftechnieken leren waarmee je een groot lezerspubliek kunt opbouwen? Volg dan mijn cursus Zakelijk Schrijven met aantrekkingskracht.
Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.
Boek schrijven?
Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.
Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?
Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!
Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussenLuister de Schrijfvis-podcast
Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.
Luister de podcast
Lees ook schrijftips in deze stukken:
– Zo schrijf je de perfecte alinea
– De beste schrijftips van Stephen King
Clichés – waarom je ze beter kunt vermijden
– Dit zijn de 22 beste boeken over schrijven
– Dit zijn de 12 leukste cadeaus voor schrijvers
* Voor als je nieuwsgierig bent naar die fabeldieren in de Bijbel. Dit werd uiteindelijk mijn passage in het artikel voor Quest.
De kerk maakte in de middeleeuwen ook gebruik van mythische wezens om het geloof te promoten. Op kathedralen zijn vaak griffioenen en draken afgebeeld. En fabeldieren komen zelfs in de bijbel voor. In het boek Job wordt bijvoorbeeld gesproken over een eenhoorn. God vraagt aan Job: “Zal de eenhoorn u willen dienen? Zal hij vernachten aan uw kribbe?”
Ik ben het helemaal eens met je stelling dat een concreet voorbeeld de tekst een stuk levendiger maakt. Maar hoe doe je dat als je van de opdrachtgever een beperkt aantal woorden mag gebruiken, bijvoorbeeld 250? Dan is er vaak geen ruimte meer voor dit soort voorbeelden. Of is deze ‘moeder aller schrijftips’ alleen bestemd voor langere artikelen of teksten waarbij het aantal woorden zelf te bepalen is?
Ga bij jezelf na wat de belangrijkste boodschap is van de tekst – en geef hier één concreet voorbeeld van.
Goed stuk! Valkuil is vaak wel dat mensen te veel voorbeelden geven, waardoor je de rode draad verliest en lelijke kettingzinnen krijgt. Niet te veel, niet te weinig dus 😉
Oh nee kettingzinnen zijn teveel bijzinnen, maar vaak gebruiken mensen dat om meer voorbeelden te geven. In ieder geval te veel voorbeelden leidt ook af, een balans is perfect denk ik. Anders verlies je je in het beeld.