Iedereen heeft wel eens een struisvogel gezien. Een man die de krant leest, is voor de meest mensen ook doodnormaal. Maar combineer die twee dingen en je krijgt een foto die meteen tot de verbeelding spreekt, ook al is het kiekje in 1951 gemaakt. De struisvogel en de krantenlezer kwam ik tegen in een artikel van de website BrainPickings toen ik online speurde naar een illuster boek over creativiteit uit 1939. Het beeld is volgens mij een perfecte illustratie van het antwoord op de vraag: wat is creativiteit?
(onderaan dit artikel lees je over mijn speurtocht naar de man op de foto, die toevallig uit Nederland blijkt te komen)
In het boek A technique for producing ideas geeft reclamemaker James Webb Young een goede definitie van wat creativiteit is. Het ontstaat volgens hem als je twee dingen die iedereen al kent combineert tot een nieuw idee.
Wat is creativiteit? Een definitie uit 1939
Dit is volgens James Webb Young de definitie van creativiteit:
Het eerste principe is dat een creatief idee niets meer en niets minder is dan een nieuwe combinatie van oude elementen.
Het tweede principe is dat de capaciteit om oude elementen te combineren tot iets nieuws grotendeels afhangt van je vermogen om relaties te zien tussen dingen. Dit is in mijn ogen het belangrijkste verschil tussen de hersenen van mensen als het aankomt op creativiteit. Voor sommige mensen is elk feitje een apart stukje kennis. Voor anderen is het een link in een keten van kennis. Zij zien relaties en overeenkomsten. Uiteindelijk is die neiging van een brein om te zoeken naar mogelijke relaties tussen feiten de belangrijkste eigenschap bij de productie van ideeën.
Voorbeelden van creativiteit: octopussen, Outlander en hoe word je een rat?
Deze passage klinkt wat droog en abstract, toch slaat James Webb Young hier volgens mij de spijker op zijn kop wat betreft creativiteit. Als je een verrassende relatie vindt tussen twee verschillende principes of feiten, leidt dat bijna altijd tot een creatief idee.
Een bekend voorbeeld: mensen kijken graag naar octopussen in de dierentuin. Mensen kijken ook graag naar voetbal. Als je die twee feiten combineert kun je op het idee komen om een octopus voetbalwedstrijden te laten voorspellen. Het Sea Life Centre in Oberhausen haalde in 2010 de wereldpers met Paul de Octopus.
Veel schrijvers werken ook op deze manier. Zo combineerde de schrijfster van de succesvolle boekenreeks en tv-serie Outlander de regels van twee genres tot een origineel nieuw verhaal.
Maar…wie is de man op de foto?
Bij de foto van de krantenlezer en de struisvogel gebeurt precies hetzelfde. De originele relatie tussen het dier en de lezende man maakt het beeld creatief. Zit die struisvogel nou mee te lezen?
Het maakte me nieuwsgierig naar het meesterbrein achter deze foto. Na wat speurwerk met Google Images ontdekte ik dat de foto verrassend genoeg van Nederlandse makelij is. De afbeelding komt uit het Nationaal Archief. De krantenlezer op de foto was een dierenoppasser in Artis, genaamd Andries de Bruin.
De fotograaf heette J.D. Noske. Maar het zou goed kunnen dat Andries de Bruin de bijzondere setting op de foto heeft bedacht. Eén van zijn kennissen schrijft op de website van het Nationaal Archief dat de setting bij zijn gevoel voor humor paste.
‘De oppasser die de krant zit te lezen is Andries de Bruin.Hij begon op zeer jeugdige leeftijd in Artis te werken en vertrok in de jaren vijftig naar Australie waar hij tot het midden van de jaren zeventig in Perth Zoo werkte. (…) Hij was een opgewekte Amsterdammer die wel van een geintje hield. Helaas kwam Andy kort na zijn vijfenzestigste om in een auto ongeluk in het noorden van West-Australie.’
Waarschijnlijk had Andries de Bruin niet had kunnen vermoeden dat zijn foto nu nog steeds volop rondgaat. Het laat wat mij betreft de kracht zien van creativiteit.
Wil je een nog effectievere methode leren om zelf creatieve ideeën voor artikelen, blogs en andere vormen van content te bedenken. Ontgrendel je creativiteit in mijn nieuwe workshop Ideeën-overvloed.
Bekijk de workshop Ideeën-overvloed
Bekijk A technique for producing ideas – het klassieke boek over creativiteit uit 1939
Lees ook:
