Hoe maak je goede tussenkopjes in je tekst? In dit artikel krijg je de belangrijkste tips. Maar je komt ook te weten wat de tussenkop te maken heeft met de ramp met de Titanic en een bizarre voorspelling van dat ongeluk.
Wat zijn tussenkopjes eigenlijk?
Tussenkoppen zijn koppen die niet bovenaan de pagina staan, maar verspreid door een tekst tussen alinea’s. Ze beschrijven in één woord (of hooguit een paar woorden) waarover het volgende deel van de tekst gaat. Lezers worden daardoor nieuwsgierig gemaakt.
Als je halverwege een tekst over gezond eten het tussenkopje ‘superfruit’ ziet staan, wil je waarschijnlijk weten welke fruitsoort dat is en lees je door. En lees je een stuk over campers in het Parool, dan weet je dat je na het tussenkopje ‘luxe snufjes’ gaat lezen over gadgets in campers (zie afbeelding hieronder)
Met tussenkopjes maak je een tekst ook scanbaar. Je lezers zien in één oogopslag waar in een verhaal ze welke informatie kunnen vinden. Ze kunnen eventueel een stukje van de tekst overslaan. Maar de koppen hebben ook een esthetische functie: ze breken een lange lap tekst in behapbare stukken. Daardoor wordt het aantrekkelijker om het stuk te gaan lezen.
Wat heeft dit met de Titanic te maken?
De uitvinder van de tussenkop was William Thomas Stead, een legendarische Britse onderzoeksjournalist. Toen hij in 1880 hoofdredacteur werd van de Pall Mall Gazette besloot hij om langere artikelen te onderbreken met witregels en dikgedrukte woorden. Het idee kreeg al snel overal navolging.
Sinds die tijd de koppen tussen alinea’s alleen maar belangrijker geworden. Zeker op internet waar je scrollt door lange lappen tekst, ben je geneigd om artikelen meer te scannen. Volgens dit onderzoek schieten je ogen over de pagina en blijven ze hangen bij de woorden die opvallen: tussenkoppen dus.
William Thomas Stead heeft zijn tips over tussenkopjes nooit kunnen opschrijven. Hij stapte op 2 april 1912 in de haven van Southampton aan boord van een groot schip om een conferentie in de Verenigde Staten te bezoeken. Dat schip heette RMS Titanic. Het zonk tien dagen later naar de bodem van de oceaan. Over de rol van William Thomas Stead gaan vreemde verhalen, maar die lees je onderaan dit artikel.
De tekstuele uitvinding van Wlliam Thomas Stead leeft nog steeds voort. Tussenkopjes worden zeker in teksten op internet vaak gebruikt om de aandacht van lezers vast te houden. In dit artikel krijg je 5 tips voor het maken van aantrekkelijke tussenkopjes.
Tussenkoppen tip 1 – maak ze niet onbegrijpelijk
Je tussenkopjes springen als eerste uit je tekst. Je lezers moeten de kopjes eigenlijk zonder context kunnen begrijpen.
Soms vergeet je dat als schrijver of eindredacteur. Neem dit stuk over massatoerisme in Trouw. Het derde tussenkopje luidt: Uffizi Diffusie-project. Als je het stuk nog niet hebt gelezen, is dit lastig te begrijpen. De kop is zo abstract dat je je niet eens een voorstelling kunt maken van wat het betekent en waar de volgende alinea over gaat.. Daarmee verliest de tussenkop één van zijn belangrijkste functies: informatie geven over de inhoud van de tekst.
Een beter tussenkopje zou zijn: ‘kunstwerken verspreiden’ of ‘kunstwerken op straat’. Je krijgt als lezer dan meer een idee waar de volgende alinea over gaat.
Tussenkopjes tip 2 – Pas op voor gemakzucht, maak nieuwsgierig
Maak je tussenkopjes niet onnodig saai. Speel in op de nieuwsgierigheid van je lezers door subtiel te verwijzen naar iets dat ze te weten zullen komen wanneer ze verder lezen.
Het tussenkopje ‘hang naar de natuur’ halverwege dit artikel over mensen die er met de camper op uittrekken in Het Parool is bijvoorbeeld gemakzuchtig. Het is een algemene kreet die weinig zegt over de inhoud van de volgende alinea’s. Een alternatief als ‘omgebouwde vrachtwagen’ of ‘Airbnb voor campers’ zou je lezer waarschijnlijk nieuwsgieriger maken.
In mijn eigen stukken liggen gemakzuchtige tussenkoppen ook op de loer. Neem de laatste in dit verhaal over gekloonde honden in de Volkskrant: ‘vraagtekens‘. Dat is een nietszeggend woord dat in vrijwel elk stuk als tussenkop zou kunnen fungeren.
Maak je er niet te makkelijk vanaf. Kruip in de huid van je lezers en verleid ze met een tussenkop die nieuwsgierig maakt. Neem dit artikel uit Trouw met de kop ‘Vroeg naar bed loont: slecht slapen op middelbare leeftijd verhoogt risico op dementie’. Eén van de laatste tussenkopjes is de vraag: moeten vijftigers zich zorgen maken? Dat is precies wat je als lezer wil weten. Grote kans dat je de alinea onder het kopje gaat lezen.
Tussenkoppen tip 3 – Maak ze verrassend, maar niet té
Soms is het slim om een ongewoon woord uit de tekst te kiezen als tussenkop. Daarmee zorg je voor variatie en verrassing. Stel: in een reportage over een popfestival zegt een geïnterviewde bijvoorbeeld dat hij een band ‘buitenaards goed vindt’. Dan kan het werken om het woordje ‘buitenaards‘ als tussenkop te kiezen.
Ga niet te ver met deze techniek. Als tussenkoppen steeds volledig buiten de context vallen, kun je ook verkeerde verwachtingen opwekken. Je lezer heeft dan bij het scannen van de kopjes geen idee waar je verhaal over gaat. Zie de volgende tip.
Tussenkopjes tip 4 – Laat je kopjes een verhaal vertellen
Als je een tekst scanbaar wil maken, kun je ervoor kiezen om je lezers met tussenkoppen al een voorproefje van je artikel te geven. Je zorgt dan voor samenhang: elk kopje vertelt al een deel van het verhaal.
Neem bijvoorbeeld dit stuk over de oprichter van een sieradenmerk. De tussenkopjes zijn achtereenvolgens: handschrift graveren in sieraad – stagiaire werd te duur – internationale groei, likes en volger – leren van de eerste medewerker – nu beter georganiseerd.
Je kunt discussiëren over de vraag of al deze tussenkopjes aantrekkelijk zijn. Maar je krijgt als lezer wel meteen een idee van het verhaal, en kunt instappen waar je maar wil.
Tussenkopjes tip 5 – als een tussenkop veel te lang is, verpest dat de opmaak van je artikel behoorlijk en ziet je stuk er minder aantrekkelijk uit
Hoe lang mag een tussenkopje zijn? Daar zijn geen keiharde regels voor. Het hangt af van je opmaak. Maar één ding is zeker: de kopjes moeten voor witruimte in de tekst zorgen. Als een tussenkop de hele breedte van de pagina of kolom in beslag neemt, krijg je alsnog een lap tekst zonder lucht.
Neem dus géén voorbeeld aan de kop boven deze alinea.
Bonustip – Gebruik tussenkopjes voor SEO
Tussenkopjes kunnen ook helpen om je artikel beter vindbaar te maken in zoekmachines (SEO). Zelf gebruik ik deze techniek vaak om goed te scoren in Google. Het geheim? Herhaal je belangrijkste zoekwoord in de koppen tussen de alinea’s. Als je wil dat je artikel wordt gevonden op de zoekterm ‘blog schrijven’, begin dan je tussenkopjes met die zoekterm.
In deze blogpost pas ik de techniek toe. Het artikel staat nu op nummer 1 als je zoekt op ‘blog schrijven’ in Google. Hier lees je meer tips om hoog te scoren in Google.
Natuurlijk zit er ook een nadeel aan deze tussenkopjes-techniek voor SEO. De koppen worden minder interessant voor lezers. Je kunt dat compenseren door na het zoekwoord alsnog woord toe te voegen waarmee je lezers nieuwsgierig maakt of verrast.
Nog even over de Titanic
William Thomas Stead zat in een cabine in de eerste klasse toen de Titanic zonk. Hij zou volgens sommige (broodje-aap)-verhalen onverstoorbaar in een boek hebben gelezen. Sommige websites beweren zelfs dat hij de ramp met de Titanic al had voorspeld, aangezien hij jaren eerder een fictief verhaal over een zinkend passagiersschip schreef. Dat verhaal vind je hier. Stead gebruikte in deze tekst trouwens geen tussenkoppen.
Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.
Boek schrijven?
Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.
Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?
Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!
Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussenLuister de Schrijfvis-podcast
Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.
Luister de podcast
