Als schrijver hoop je dat je stukken blijven hangen. Maar hoe groot is de kans dat mensen over vierhonderd jaar nog dagelijks citeren uit je werk? Klein, tenzij je William Shakespeare heet. Misschien denk je dat je alleen zijn beroemdste uitspraak kent: to be or not to be, that’s the question! Maar zonder dat je het beseft praat je Shakespeare veel vaker na.
Voor de cultuurbarbaren: wie is Shakespeare ook alweer?
Eigenlijk een doodzone om te vragen, maar kort gezegd: de bekendste schrijver aller tijden. Vooruit, ook nog een Shakespeare-biografie in drie zinnen: William Shakespeare werd in 1564 geboren in Stratford-Upon-Avon. Hij trok naar Londen waar hij beroemd werd als toneelschrijver en acteur in theaters. Zijn toneelstukken worden tot op de dag van vandaag gespeeld. Denk aan Romeo en Julia, Hamlet en King Lear.
Maar nu komt het gekke – eigenlijk speel jij ook een rol in zijn theaterstukken, zonder dat je het zelf beseft.
‘The Bard’ (de poëet), zoals hij ook wel werd genoemd, verzon bij het schrijven van zijn theaterstukken namelijk talloze uitdrukkingen. Zo zette hij veel voorzetsels voor bestaande begrippen, zodat er nieuwe ontstonden. Hij bedacht bijvoorbeeld het werkwoord undress (uitkleden) en het woord invulnerable (onkwetsbaar). Maar hij introduceerde ook complete gezegdes, zoals vanish into thin air (in het niets verdwijnen) en knock, knock, who’s there? (klop, klop, wie is daar?). In het Britse woordenboek staan naar schatting 1700 woorden die voor het eerst zijn gebruikt door Shakespeare.
Maar… veel van zijn gezegden zijn doorgesijpeld naar ons land. Sterker nog: we citeren ook hier in Nederland regelmatig uit Shakespeare’s werk zonder dat we het doorhebben. Kijk maar naar de onderstaande 7 alledaagse uitdrukkingen – ze zijn allemaal bedacht door ‘The Bard’. Welke gebruik jij het meeste?
Liever luisteren? Luister dan de Schrijfvis-podcast (kijk hier voor meer afleveringen met onmisbare schrijftips) over dit onderwerp. Lees verder onder de player voor de 7 uitdrukkingen van Shakespeare.
Luister de podcast via Spotify Luister de podcast via Apple1 – Hart van goud
Shakespeare introduceerde dit gezegde in zijn toneelstuk Hendrik V. In het verhaal vermomt koning Hendrik zich als soldaat en vraagt hij in het leger rond wat andere soldaten van hem vinden. Eén van de mannen die hij spreekt antwoordt: “De koning is een fijne man met een hart van goud…” Inmiddels is het doodgewoon om te zeggen dat iemand een hart van goud heeft. Denk de volgende keer wel even aan Shakespeare.
2- Liefde maakt blind
In Shakespeare’s theaterstuk De koopman van Venetië stapt het personage Jessica op een avond in een bootje met haar geliefde. Ze is vermomd als jongen, zodat niemand haar zal herkennen. Ze zegt dan: ‘Ik schaam me voor mijn jongenskleren, gelukkig maar dat liefde blind is.’ Het is nu doodgewoon om Jessica na te praten als je in een romantische bui bent.
3 – Het ijs breken
Dook voor het eerst op in Shakespeare’s De feeks wordt getemd. Het personage Triano moedigt hoofdrolspeler Petruchio aan om ‘het ijs te breken’ en de ijzige Katherine te verleiden. De uitdrukking staat nu gewoon in het woordenboek met als betekenis: een vriendelijk gesprek op gang brengen na een kil begin.
4 – Vlees en bloed
‘Mijn vlees en bloed’ komt voorbij in veel toneelstukken van Shakespeare: van Hamlet tot King Lear. De personages verwijzen ermee naar de toekomstige generaties in hun familie. Zo vindt de hertog van York in het toneelstuk Henry VI dat ‘zijn vlees en bloed’ recht heeft op de kroon. Maar ook als je zegt ‘hij is een mens van vlees en bloed’ citeer je Shakespeare.
5 – Groen zien van jaloezie
Shakespeare beschreef in 1603 jaloezie als een monster met groene ogen in Othello. Zeer waarschijnlijk is de uitdrukking ‘groen zien van jaloezie’ hiervan afgeleid. Pak je Shakespeare-rol de volgende keer als je afgunst voelt en zeg het: ‘ik zie groen van jaloezie!’
6 – Te veel van het goede
‘Kun je verlangen naar te veel van het goede?’ Dat vraagt hoofdpersoon Rosalind in het Shakespeare-stuk Naar het u bevalt. Het was toen een nieuwe uitdrukking. Nu gebruiken we ‘m allemaal, bijvoorbeeld als iemand iets te kwistig met de zout heeft gestrooid over ons eten.
7 – Ik heb betere dagen gekend.
We zeggen het allemaal wel eens als we ons niet zo best voelen. Maar de uitvinder van deze kreet is opnieuw: Shakespeare! In zijn toneelstuk Timon van Athene zegt een om geld bedelende kunstenaar dit tegen zijn vrienden. Morgen zeg jij het misschien dat je betere dagen hebt gekend als je je hebt verslapen, of als er andere dingen tegen zitten. Put dan troost uit het feit dat je Shakespeare citeert.
Shakespeare – dé biografie
Meer lezen over Shakespeare? De biografie hieronder lees je in één ruk uit. Je waant je even in het zestiende-eeuwse ‘Londen van The Bard’. Logisch, want de schrijver is de fantastische Bill Bryson (bekend van Een kleine geschiedenis van bijna alles).
Lees ook:
– Doe wandelend als Charles Dickens inspiratie op: 7 tips
– Zo schreef Charles Dickens zijn beroemde kerstverhaal
– Hoe William Shakespeare een SEO-tekst zou schrijven
Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.
Boek schrijven?
Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.
Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?
Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!
Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussenLuister de Schrijfvis-podcast
Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.
Luister de podcast
