Waarom het niet erg is dat jouw geweldige idee voor een boek al eerder is uitgewerkt door iemand anders

Stel: je hebt een geweldig idee voor een boek. Maar dan ontdek je dat iemand anders het al heeft geschreven, ongeveer op de manier zoals jij in gedachten had.

Van zo’n ontdekking kan je behoorlijk van slag raken als je aan een thriller, roman of non-fictie-boek werkt. Zo vreesde ik zelf in 2013 dat mensen me als een Dan Brown-imitator zouden gaan zien. Ik zat destijds midden in het brainstormproces van mijn tweede boek (dat er uiteindelijk nooit is gekomen).

Na het schrijven van mijn eerste roman Savelsbos, had ik een sciencefictionachtig boek in mijn hoofd, waarin een groepje studenten bij wijze van experiment een zwerver met de pest besmette. Dat experiment zou vervolgens totaal uit de hand lopen, er zou een grote pestepidemie ontstaan. Het idee maakte me enthousiast, totdat Inferno van Dan Brown verscheen. Op de voorkant van het boek stond iemand met een pestmasker. Al snel hoorde ik dat de middeleeuwse ziekte in het verhaal ook een hoofdrol speelde.  

Hoe origineel moet een idee voor een boek zijn?

De moed zonk me in de schoenen. Ik had het gevoel dat Dan Brown me te snel af was geweest. Mijn idee voelde opeens aan als tweedehands. Wat zouden mensen denken als ik vlak na de verschijning van Inferno ook met een thriller over de pest zou komen? Ze zouden me zien als een imitator.

Tenminste, dat hield ik mezelf voor.  Dit gevoel dat speelde zelfs een rol bij mijn beslissing om uiteindelijk te stoppen met mijn tweede boek. Achteraf gezien is dat volstrekt onzinnig.  

Wanneer je als schrijver brainstormt over je boek, lijd je aan een soort tunnelvisie. Zo lang je nog geen verhaal op papier hebt staan, is het idee voor een boek alles wat je hebt om je aan vast te klampen. Daardoor wordt het al snel te groot in je hoofd, te allesbepalend. Je houdt jezelf ten onrechte tegen met de gedachte dat elk idee maar één keer kan worden uitgewerkt tot boek. Als je een ingeving krijgt voor een roman over dinosauriërs op een afgelegen eiland, denk je meteen: nee, dat heeft Michael Crichton al gedaan met Jurrassic Park en Lost World.

Waarom een boekidee niet origineel hoeft te zijn

Deze gedachte lijkt misschien logisch, maar is onzinnig. Ter vergelijking: stel je voor dat je vriendschap zou sluiten met iemand die Felix heet, en je vervolgens zou bedenken: ‘oh ik ken al een andere Felix.’Dan zou je tegen de ‘nieuwe’ Felix ook niet zeggen: nee, we kunnen toch geen vrienden worden, want ik ken al een Felix.

Probeer ideeën op dezelfde manier te bekijken. Een idee voor een boek zegt nog weinig over het uiteindelijk verhaal dat je gaat schrijven. Sterker nog hetzelfde idee kan leiden tot twee of drie totaal verschillende boeken. Dat bewijzen de onderstaande boeken. 

Pikte Matt Haig het eeuwige leven?

Laatst stond ik in een boekenwinkel op het vliegveld en viel mijn oog op de roman Het eeuwige leven van Matt Haig. Het gaat over een man die een geheim heeft: hij leeft al eeuwenlang.     

Dat deed me denken aan een boek dat ik jaren geleden las, Dief van de tijd van John Boyne.  Dit boek gaat ook over een man die eeuwig leeft. Na een korte speurtocht op internet, vond ik nog een roman (De eerste vijftien levens van Harry August) met precies hetzelfde uitgangspunt: een man die het eeuwige leven heeft.

Toch zijn het drie totaal verschillende verhalen. In Het eeuwige leven wordt de hoofdpersoon bijvoorbeeld 400 jaar, terwijl het hoofdpersonage Harry August steeds opnieuw leeft (als hij sterft, begint hij daarna weer opnieuw als baby, maar hij onthoudt alle kennis die in hij in een vorig leven heeft opgedaan). Dief van de tijd is meer een geschiedenisboek door de ogen van een eeuwig levende man. 

De schrijvers hebben elkaar nooit aangeklaagd, waarschijnlijk hebben ze elkaar zelfs geïnspireerd (John Boyne geeft een aanbeveling voor Het eeuwige leven van Matt Haig op de kaft van het boek). Kortom: het hoeft helemaal niet erg te zijn om een idee te ‘stelen’. 

Is het idee voor The Lost World gestolen?

En dan nog even over Michael Crichton en zijn boek The Lost World. Wist je dat er in 1912 ook een roman verscheen met dezelfde titel. Dit boek is geschreven door Arthur Conan Doyle en gaat over – jawel – een afgelegen hoogvlakte in Zuid-Amerika waar nog dinosauriërs leven.

Natuurlijk zijn er ook grote verschillen tussen de verhalen. In het The Lost World van Arthur Conan Doyle was er bijvoorbeeld geen sprake van een pretpark. Maar Michael Crichton geeft openlijk toe dat het boek uit 1912 hem heeft geïnspireerd bij het schrijven van Jurassic Park en The Lost World. 

Pikte Dan Brown het idee voor De Da Vinci code?

Ook Dan Brown laat zich bij zijn werk inspireren door andere schrijvers. De auteurs van het boek Holy Blood, Holy Grail vinden zelfs dat de belangrijkste theorieën uit De Da Vinci code afkomstig zijn uit hun werk. Ze klaagden Dan Brown in 2007 aan Maar de rechter oordeelde dat je als schrijver best algemene ideeën mag lenen uit andermans werk.

Kortom: ik had mijn boek over de pest gewoon moeten afmaken.

Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.

Boek schrijven?

Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.

Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?

Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!

Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussen

Luister de Schrijfvis-podcast

Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.

Luister de podcast

Lees ook:

• Dit zijn de 22 beste boeken over schrijven
• Deze 21 woorden kun je altijd schrappen
• Dit is hoe topschrijvers onvergetelijke personages uitwerken
• Korte verhalen schrijven? Deze 9 tips van topauteurs bieden je houvast
• Dit zijn de 7 eigenschappen van pakkende eerste zinnen
• Stappenplan boek schrijven – hoe ik debuteerde met een thriller en mijn tweede boek nooit afkreeg
• Hoeveel woorden heeft een boek?