De tandenfee helpt je niet meer als je 43 bent. Maar toen ik onlangs in de tandartsstoel ging zitten om mijn voortand te laten trekken, dacht ik toch even aan haar.
Hoe ontstond de mythe over deze fee die gewisselde tanden onder je kussen omwisselt voor geld? En kan het verhaal nog enige troost bieden aan een volwassene met een tand minder?
Waar komt de tandenfee vandaan?
Mijn voortand verloor ik voor het eerst bij een val op 12-jarige leeftijd. Mijn tandarts kon ‘m toen nog terugplaatsen. Maar nu – 30 jaar later dus – was de tand in zo’n slechte staat dat ‘ie alsnog getrokken moest worden.
Het idee dat verloren tanden tot magische gebeurtenissen leiden, komt al uit de tijd van de Vikingen.
In de Edda, een verzameling mythes uit de 13e eeuw, staat een verhaal over zeevaarders die gouden munten betaalden voor de verloren melktanden van kinderen. Ze geloofden dat de eerste gewisselde tand van een kind geluk bracht bij gevechten.
De Vikingen regen de melktanden aan een ketting, die ze om hun nek droegen als ze op oorlogspad gingen.
Heksen en tanden
Maar als je als volwassene een tand kwijtraakte, werd dat juist beschouwd als een teken van ongeluk. Het maakt je kwetsbaar.
In de middeleeuwen geloofden mensen dat heksen de volledige controle over je kregen als ze een tand van je in handen kregen. Verloren tanden werden daarom begraven of zelfs verbrand.
De tandenfee verscheen pas op het toneel toen de Franse schrijfster Madame d’Aulnoy in de 17e eeuw haar creativiteit de vrije loop liet.
De kleine goede muis
D’Aulnoy combineerde verschillende mythes over verloren tanden in het verhaal La bonne petite Souris (de kleine, goede muis).
In dit sprookje helpt een fee een opgesloten koningin om een boze koning te verslaan. De fee verandert zichzelf in een muis, verstopt zich onder het kussen van de koning en haalt al zijn tanden uit zijn mond. Daardoor is de koning vervloekt, en sterft hij uiteindelijk. (Lees La bonne petite souris hier)
Wisselgeld voor tanden
Volgens literatuuronderzoekers vormen sommige elementen in dit 17e-eeuwse verhaal de basis voor het mythe over de tandenfee.
Zo vertellen ouders over de hele wereld nu nog steeds aan hun kinderen dat ze hun melktanden onder hun kussen moeten verstoppen. Een fee komt de tanden dan ophalen. In Frankrijk heeft deze fee nog steeds de vorm van een muis.
Het idee dat de fee ook wisselgeld geeft voor verloren melktanden is er waarschijnlijk later bijverzonnen in Amerika onder invloed van het kapitalisme, zo meldt onderzoeker Tad Tuleja in deze studie.
Wat dit je leert over storytelling
Ergens geeft de tandenfee me daarmee toch een goed gevoel bij het verliezen van mijn tand. Om mensen te raken heb je geen stralende prodentglimlach nodig.
Madame d’Aulnoy bedacht haar sprookje rond 1650. Ze schreef het waarschijnlijk bij kaarslicht met een ganzenveer die in de inkt doopte. De balpen en de gloeilamp waren nog lang niet uitgevonden.
En nu, honderden jaren later, tovert ze met haar verhaal indirect nog steeds een glimlach op het gezicht van miljoenen kinderen over de hele wereld. Dat idee vind ik veel magischer dan geld ontvangen van de tandenfee. Het laat zien hoe groot de kracht van verhalen is (lees hier meer over de kunst van storytelling)
Kunnen muizen me helpen?
Overigens was het geen toeval dat Madame d’Aulnoy haar fee in een muis liet veranderen. Die dieren stonden tot ver na de middeleeuwen symbool voor bijgeloof rond tanden. Als mensen een tand verloren, legden ze die vaak in het nest van muizen of ratten, in de hoop dat er dan een nieuwe tand in hun mond zou groeien.
En die gedachte was niet eens zo gek. Muizen en ratten hebben namelijk voortanden die gewoon weer aangroeien als ze breken. Hun voortanden vernieuwen zich elke 35 tot 45 dagen, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek.
Wetenschappers zijn er al in geslaagd om in een laboratorium tanden te kweken met behulp van stamcellen van muizen. Mogelijk lukt het ze ooit om op deze manier nieuwe menselijke tanden te kweken in je mond.
Kortom: misschien wordt de muis in de toekomst echt onze tandenfee.
Lees ook:
– Deze twee ingrediënten vormen de basis van storytelling
– Deze storytelling-techniek van Aristoteles is nog steeds effectief
– Hoe de mythe over 10.000 stappen per dag ontstond
Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.
Boek schrijven?
Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.
Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?
Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!
Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussenLuister de Schrijfvis-podcast
Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.
Luister de podcast
