Onderhandelen voor schrijvers – waarom je minstens één keer nee moet zeggen

Als je een creatief beroep hebt, vergeet je soms te onderhandelen. Dat weet ik als freelance-schrijver uit ervaring.

“Het wordt echt jouw pagina. Je mag helemaal zelf bepalen welke onderwerpen je kiest. En de rubriek verschijnt ook in alle regionale edities, dus je hebt straks honderdduizenden lezers.”  

Met deze pitch vroeg een hoofdredacteur van AD-magazine in 2016 of ik wekelijks een wetenschapsrubriek wilde schrijven. Ze deed me het aanbod terwijl ze koffie voor me haalde op de redactievloer. Onderweg wees ze enthousiast naar een muur waaraan drukproeven hingen van de pagina die zij voor ogen had. Bovenaan stond mijn foto met daarboven de kop: Dennis Rijnvis haalt wetenschap dichtbij. ‘Lijkt dit je wat?’  

Ik zei als vanzelf ‘ja’, nog voordat we het over de vergoeding hadden. Toen die nogal laag uitviel, kwam ik daar niet op terug. In mijn verbeelding viel mijn pagina al bij honderdduizenden mensen op de deurmat. 

Onderhandelen: hoe pak je het aan?

Iedereen met een creatief beroep heeft wel eens op deze manier onderhandeld – oftewel: niet onderhandeld. Als je schrijft, zingt, schildert, of kunst maakt, lijkt een vergoeding soms niet belangrijk. Want het gaat toch niet om geld? Je haalt plezier en eer uit je werk. Je wilt bekendheid opbouwen; je hoopt zoveel mogelijk mensen te bereiken. 

En dan kan het gebeuren dat je een paar weken later thuis achter de computer zit te schaven aan een verhaal. Je kijkt op de klok en denkt: als ik nog twee uur doorga, verdien ik maar net iets meer dan het minimumloon.   

Eerlijk is eerlijk, dat is dan je eigen schuld. Onderhandelen hoort bij je werk, ook als je een creatief beroep hebt. Als jij je te ongemakkelijk voelt om over geld te praten, doe je jezelf tekort. Daar weet ik inmiddels alles van. Als journalist ben ik door schade en schande wijs geworden. 

In deze blog lees je de lessen die ik zelf leerde bij onderhandelingen over creatief werk. Elke les begint met een citaat dat vaak wordt gebruikt door opdrachtgevers om creatieve freelancers te overtuigen om met minder genoegen te nemen. 

Onderhandelen tip 1 –  Denk vanuit jezelf, niet vanuit je opdrachtgever

“Bedenk dat er veel mensen zijn die voor grote krant als de onze willen schrijven. Het is ook een stukje prestige.” 

Een opdrachtgever die betaalt met prestige

Als je onderhandelt over geld, leggen opdrachtgevers in de creatieve sector graag de nadruk op abstracte beloningen, zoals naamsbekendheid, de eer, het feit dat ze zo blij zijn met je werk, de leuke sfeer of de mogelijke nieuwe klanten die een klus je oplevert. 

Realiseer je dat dit al een deel van de onderhandeling is. Met deze argumenten stuurt een opdrachtgever subtiel aan op een lagere prijs. En het leidt af van de belangrijkste vraag: wat is voor jóu de reden om de klus wel of niet aan te nemen?  

Laat je niet de rol opdringen van creatieveling die hunkert naar erkenning en aandacht. Leg uit wat je waarde is, en wat jij onder een beloning verstaat. Dat kan op een positieve manier. Vertel zo enthousiast mogelijk hoe jij de klus wil aanpakken, hoeveel je kennis je erin stopt, en hoeveel tijd dat kost. Maak ook duidelijk hoe de opdrachtgever daarvan profiteert. Kortom: verkoop jezelf.  

Heb het niet over eer of plezier, want je onderhandelt over iets anders: een tastbare beloning. Maak dat vriendelijk duidelijk, bijvoorbeeld zo:

“Ik vind het geweldig voor jullie krant te schrijven. Maar dat is voor mij niet de reden om de klus aan te nemen; ik schrijf al voor veel kranten en tijdschriften met een groot publiek. Wat ik wil is een diepgravend artikel voor jullie maken waar mensen echt iets van opsteken. Ik wil er veel tijd en energie in stoppen en niets afraffelen. Kunnen jullie daarom iets meer budget vrijmaken?” 

Onderhandelen tip 2 – Visualiseer het harde werken

“We willen graag weer met je samenwerken. We weten zeker dat we weer veel mooie dingen gaan maken samen.” 

Een opdrachtgever die op de zaken vooruit loopt.

Als je van creatief werk houdt, gaat je brein op volle toeren draaien wanneer je een leuke klus krijgt aangeboden. Je maakt je een voorstelling van de uitkomst: je artikel dat in de krant verschijnt, of het applaus na een optreden. Maar dat is gevaarlijk, want je vergeet het werk dat je erin moet stoppen.

Juist dat zwoegen moet je in je achterhoofd houden als je onderhandelt over de prijs die je werk waard is. Visualiseer daarom óók de minder leuke kanten van de klus: de voorbereiding, de momenten dat je vast komt te zitten en geen inspiratie hebt. Je voelt dan meteen dat je een hogere prijs verdient. Je zult zien dat je dan sterker in je schoenen staat bij de onderhandeling. 

De klus bij AD-magazine was ontzettend leuk, maar bleek veel lastiger dan ik dacht. Ik moest opeens elke week nieuwe onderwerpen bedenken, soms lag ik daar ‘s avonds in bed nog over na te denken. En als ik het stuk had ingeleverd, belde een ijverige eindredacteur me de dagen erna soms nog drie keer. Dat had ik me allemaal niet gerealiseerd tijdens de onderhandeling.

Onderhandelen tip 3 – Praat over geld 

“We hanteren een vaste vergoeding, daar kunnen we helaas niet onderhandelen.”

Een opdrachtgever die niet over geld wil discussiëren

Een prijskaartje op je werk te plakken is lastig als je een creatief beroep hebt. Want hoe lang was je nou precies aan het werk? Soms sta je bij het diepvriesvak in de supermarkt na te denken over een klus, maar kun je die tijd nu echt in rekening brengen? 

Opdrachtgevers proberen discussies te voorkomen door vooraf een vast tarief af te spreken. Zo krijgen journalisten bij kranten een woordprijs, bijvoorbeeld 40 cent per woord. 

Maar een creatieve taak kun je onmogelijk vangen in een stukprijs. In het ene artikel zit veel meer werk dan het andere. Breng de financiële vergoeding dus altijd ter sprake. Stap over het idee heen dat geld niet belangrijk mag zijn in een creatief proces, want dat is het wel. (als je het gevoel hebt dat je het niet waard bent, lijd je aan het impostor-syndroom). Je wilt er genoeg tijd en energie kunnen in stoppen. Bespreek dit!

Schat van tevoren in hoeveel uren de klus je kost, hoeveel specifieke kennis je ervoor nodig hebt, en of ander werk in het gedrang komt. 

Dat laatste precies wat mij overkwam bij de klus voor AD-magazine. Doordat de klus me meer tijd kostte dan ik dacht, had ik minder tijd voor andere artikelen. Ik werkte dus niet alleen voor een relatief laag tarief, maar liep ook andere inkomsten mis.

Onderhandelen tip 4 – Durf nee te zeggen

“We hopen dat je deze kans wil aangrijpen, ondanks dat we geen budget hebben.” 

Een opdrachtgever die iets onmogelijks van je vraagt

Nee zeggen is moeilijk als je een creatief beroep hebt, want je wil je werk de wijde wereld in sturen. Opdrachtgevers spelen daar vaak op in door brutaal te vragen of je iets voor weinig geld of zelfs voor niets kunt doen.  

Wapen jezelf hiertegen en wees niet bang om het woord ‘nee’ gebruiken. Waarschijnlijk ben je net als ik een beetje huiverig voor dit woord omdat het voor je gevoel alle seinen op rood zet. 

Maar in een onderhandeling hoort ‘nee’ bij het spel. Je kunt niet zonder dit woord als je jezelf en je werk serieus neemt. Oefen met nee, en verander je associatie ermee. Als je onderhandelt staat dit woord voor ‘ik wil wel, maar ik kan nog niet tegen deze voorwaarden’. Het is niet definitief. Gebruik het nee ook op die manier, wees positief maar zeg nee. 

‘Nee. Ik wil dit heel graag doen, ik heb er heel veel zin, en ik denk dat we er samen uit gaan komen. Maar tegen deze voorwaarden kan ik nog geen ja zeggen.” 

Stel jezelf tot doel om in elke onderhandeling minimaal één keer nee te zeggen en om betere voorwaarden te vragen. Zeg daarna even niets, kom er niet op terug, geef de opdrachtgever tijd om na te denken over je nee. 

 Als dit niet tenminste één keer doet, heb je jezelf en je werk niet echt serieus genomen. Bedenk dat je altijd alsnog akkoord kan gaan met een voorstel. Een onderhandeling is nooit zomaar afgelopen en een nee is niet definitief.   

Daarnaast heb je alleen jezelf ermee als je overal ja op zegt. De rubriek in AD-magazine was bij mij de druppel. Ik werkte te veel, en raakte overspannen. Daardoor moest ik de klus uiteindelijk alsnog teruggeven.

Onderhandelen tip 5 – Zorg dat je meer ijzers in het vuur hebt

“Als je voor ons werkt, willen we exclusiviteit. Je kunt dan niet voor anderen werken.  

Een bezitterige opdrachtgever

Wees terughoudend met exclusiviteit beloven. Als een opdrachtgever hierom vraagt, gebruik het dan in de onderhandelingen om een betere prijs te bedingen. 

En sta je werk nooit voor onbepaalde tijd af, maar voor hooguit enkele maanden. Als je toch exclusiviteit moet beloven in jouw werkveld, zorg er dan voor dat je andere opties hebt buiten de gebaande paden. Kun je bijvoorbeeld af en toe een commerciële klus aannemen? Lukt het je om je werk zelf te verkopen via internet en zo een extra inkomstenbron aan te boren? 

Dat verstevigt je uitgangspositie bij een onderhandeling. Hoe meer opties je hebt om je van inkomen te voorzien, hoe makkelijker het is om nee te zeggen. 

Zelf verkoop ik nu online schrijfcursussen op dit blog, ook verdien ik geld door in blogartikelen over boeken te verwijzen naar bol.com. Daardoor kan ik gemakkelijk nee te zeggen als een prijs me niet bevalt (dat doe ik ook vaak).

En het gekke is dat een opdrachtgever dan vaak toch de meer biedt. Kortom: ik heb inmiddels geleerd om te onderhandelen.  

Lees ook: – Waarom je vaker nee moet zeggen in je werk
– Tijdspanning: plan je dag zoals de Kelten
– Concentratie: dit is waarom je steeds op je telefoon kijkt

Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.

Boek schrijven?

Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.

Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?

Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!

Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussen

Luister de Schrijfvis-podcast

Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.

Luister de podcast