Fabels zijn verhalen over pratende dieren die zich gedragen als mensen. Het zijn vaak eeuwenoude vertellingen, waarin een moraal of levensles zit.
Een schildpad wint bijvoorbeeld een wedstrijd van een haas. Die bekende fabel van de mythische Griekse schrijver Aesopus uit de zesde eeuw leert je dat je nooit iemand mag onderschatten.
(Lees hier wat het verschil is tussen een fabel, een sprookje en een mythe)
Of een hardwerkende mier ergert zich in de zomer aan een krekel die alleen maar zingt. Als het zingende diertje in de winter een schuilplaats zoekt, weigert de mier hem onderdak te geven. In deze fabel uit de zeventiende eeuw van Jean de La Fontaine zit ook een bekende levensles: wie niet werkt, zal ook niet eten.
Fabels: van de oudste tot de nieuwste
De oudste fabels komen waarschijnlijk uit de Indiase verhalencollectie Pañcatantra en zijn duizenden jaren geleden al opgetekend.
Eén van deze fabels heet bijvoorbeeld: over kraaien en uilen. In het verhaal wordt het nest van enkele uilen vernield door kraaien, waarmee ze eerder vrede hadden gesloten. De moraal: vertrouw nooit een vriend die eerder je vijand was.
Maar de fabel werd pas echt populair in de bakermat van onze cultuur: het oude Griekenland.
De eerder genoemde Aesopus bedacht toen vele fabels die we vandaag de dag nog steeds kennen. Waarschijnlijk heb je als kind wel eens het verhaal gehoord van een vos die op sluwe wijze een stukje kaas uit de bek van een raaf steelt. De moraal: wie niet sterk is moet slim zijn.
Maar ook veel kinderfilms en series hebben kenmerken van fabels, denk bijvoorbeeld aan de Disney-film Bambi of de Nederlandse kinderserie Boes over een os op klompen die allerlei avonturen beleefd.
Fabels in reclames
Ook reclamemakers maken gebruik van de kracht van fabels. Soms zelfs zonder dat je het door hebt. Zo vermomt het bedrijf Amazon reclames soms als fabel.
In de kerstreclame van het bedrijf uit 2021 zie je been eenzame man die bevriend raakt met een hyena in de dierentuin. Hij smokkelt het dier mee naar buiten. Al snel zit het bijzondere tweetal samen tv te kijken. De hyena gedraagt zich dus als een mens. En de moraal van het verhaal is volgens Amazon: onverwachte ontmoetingen brengen je onverwacht plezier.
In de nieuwste reclame van het bedrijf zie je ook een fabeldier, de Yeti. Na een aantal aankopen te doen bij Amazon wordt het solitaire wezen opeens heel sociaal. De moraal die de schrijvers hopen over te brengen: kopen bij Amazon maakt je populair.
Waarom een fabel goed werkt
Amazon gebruikt dit soort moderne fabels natuurlijk niet zomaar. Het is een sluwe manier van marketing en storytelling. Als je een verhaal in vorm van een fabel giet, klikt er meteen iets in het hoofd van je kijker of lezer.
We zijn zo vertrouwd met de eeuwenoude dierenvertellingen dat we het plot van onbewust meteen accepteren, of de hoofdrolspelers nu tv-kijkende hyena’s zijn, zingende krekels, of pratende vossen. Daarnaast nemen we onbewust de levenslessen uit een fabel in ons op.
Dit deden de eerste fabelvertellers anders en gruwelijker
De oudste fabelvertellers hadden wel iets meer lef dan hun moderne collega’s van Disney en Amazon. Ze kozen vaak voor een onverwacht en gruwelijk einde. In hun fabels was het waarschijnlijk slecht afgelopen met de man die naast de hyena zit. Hoe precies? Dat lees je onderaan dit artikel.
Het hyena-verhaal van Amazon eindigt nogal zoetsappig, zoals je kunt zien in onderstaande video. Of daaronder kunt lezen.
Tegen het einde van het spotje graait de man het laatste nootje uit een bakje op tafel, terwijl de hyena naast hem ligt op de bank. Het dier springt op en laat zijn tanden zien. Even schrikt de man. Dan begint de hyena te giechelen: die aanval was maar een grapje. Want tja, het moet wel een kerstverhaal blijven.
Fabel: de hyena en de ezel
Hoe was deze kerstfabel geëindigd als de oudste fabelmakers één van hun gruwelijke ontknopingen hadden bedacht? Een goed voorbeeld is een eeuwenoude Afrikaanse fabel die óók gaat over een hyena met een bijzondere vriendschap. De beste kameraad van het dier is een ezel. Hoe liep dat verhaal af?
Op een dag bekent de hyena dat hij stiekem een beetje bang is voor zijn vriend. Daarop begint de ezel te lachen. ‘Waarom zou je bang zijn voor mij?’
De hyena zegt: vanwege die puntige horens op je kop
De de ezel begint te lachen. ‘Dit zijn geen hoorns roept hij, dit zijn gewoon mijn oren.
De hyena kijkt hem verbaasd aan, en aarzelt geen moment. Hij bespringt de ezel en bijt hem dood.
Fabel: de kikker en de os
Kortom: als je een fabel schrijft, doe het dan met lef.
Mijn favoriete fabel is de kikker en de os. In dit verhaal wil een kikker zo graag indruk maken op een os dat hij zichzelf opblaast om groter te lijken. Maar hij gaat te ver. Het dier blaast zijn groene lichaampje zo ver op, dat hij uit elkaar barst en zijn organen naar buiten spatten.
De boodschap van die fabel: doe jezelf niet groter voor dan je bent. Zelf moet ik dan altijd denken aan teksten die zijn volgepropt met moeilijke woorden en jargon om indruk te maken. Die schrijvers proberen zich ook groter voor te doen dan ze eigenlijk zijn. Ze blazen ze hun eigen verhaal op met moeilijke termen.
En dat is nergens voor nodig. In mijn cursus Pakkend schrijven ontdek je hoe je echt indruk maakt op je lezer, zonder te kwaken als een opgeblazen kikker. En daar hoef je geen fabels voor te verzinnen. Je kunt gewoon putten uit je eigen ervaringen.
Bekijk de cursus Pakkend schrijven!Lees ook:
– Deze eeuwenoude storytelling-methode van Aristoteles werkt nog steeds geweldig
– Wat is storytelling eigenlijk? De basis bestaat uit deze twee stappen
– Dit is de moeder aller schrijftips
Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.
Boek schrijven?
Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.
Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?
Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!
Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussenLuister de Schrijfvis-podcast
Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.
Luister de podcast
