Een goed verhaal begint niet bij je eigen interesse. Daar kwam ik onlangs weer eens op een harde manier achter.
Voor een groot artikel in de Volkskrant koos ik de verkeerde invalshoek. Ik schreef een artikel naar aanleiding van dit nieuwtje over Neanderthalers: ze konden verrassend goed sprinten, maar waren niet goed in het lopen van lange afstanden.
Ik vond dat nieuwe inzicht fascinerend (ik heb al van jongs af aan een fascinatie voor Neanderthalers). En ik begon mijn artikel met een citaat van een paleontoloog.
“Neanderthalers zouden niet kunnen meekomen op de marathon. Hun lichamen waren relatief zwaar en ze hadden veel spieren. Dat extra gewicht zou in de weg zitten tijdens het lopen van lange afstanden.”
De eindredacteuren van de krant waren minder enthousiast. Ze vroegen of ik het artikel opnieuw wilde schrijven. Niet beginnen met de Neanderthalers, was het advies. Vervelend om te horen en veel werk, maar wel terecht.
Ik vind Neanderthalers interessant. Maar wat heeft de gemiddelde mens met deze mensensoort? Niets. Neanderthalers zijn uitgestorven.
Aantrekkelijk schrijven – kies de juiste invalshoek
Een goede invalshoek kiezen, het lijkt makkelijk. Maar als je een artikel schrijft over iets wat voor jou overduidelijk belangrijk is, vergeet je vaak om een brug te slaan naar je doelgroep. Als je niet expliciet duidelijk maakt waarom iets interessant of belangrijk is voor je lezers, loop je het risico dat ze snel afhaken.
Dat lijkt een open deur. Maar bijna dagelijks lees ik artikelen, mails en persberichten waarin de schrijvers dit vergeten – net als ik in mijn stuk voor de Volkskrant.
Voorbeeld 1 – Een wetenschappelijke instelling die een minuscuul diertje onderzoekt, doet in de eerste zinnen van een persbericht geen moeite om uit te leggen waarom we over dit organisme zouden moeten lezen.
Uit de eerste wereldwijde bodeminventarisatie van aaltjes blijkt dat de grootste aantallen in Arctische gebieden voorkomen, en niet in de tropen. Deze studie is gestart door onderzoekers van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en uitgevoerd met gegevens van een groot internationaal team. In Nature leggen ze deze week uit waarom klimaatverandering via deze aaltjes een enorme impact kan hebben.
De gemiddelde Nederlander heeft niets met aaltjes, grote kans dat je niet eens precies weet wat voor diersoort het is.
De verkeerde invalshoek van een futuroloog
Voorbeeld 2 – Een futuroloog verkoopt lezingen over een nieuwe managementmethode met een dure naam, zonder uit te leggen wat die methode precies inhoudt, en voorbeelden te geven van wanneer het de lezer van pas komt.
Al tijden viert Design Thinking hoogtij in het bedrijfsleven. Niet zo gek, want deze vooruitstrevende denkmethode heeft zijn probleemoplossende vermogen inmiddels ruimschoots bewezen. De laatste jaren doet het dat echter ook in de overheid; binnen gemeenten, waterschappen en provincies. Juist daar waar vaak sprake is van grote en complexe uitdagingen. Uitdagingen waar bovendien ‘echte’ mensen bij betrokken zijn.
Wat is design thinking? Waar gebruik je het precies voor? De schrijver weet het vast precies, maar ik kan na de eerste alinea alleen nog maar gissen.
Nog een foute invalshoek in een tennismailtje
Voorbeeld 3 – Mijn tennisclub stuurt alle leden een mailtje met de insteek: de inschrijvingen voor de wintertraining blijven achter. Maar de schrijver maakt niet meteen duidelijk hoe en voor wanneer de leden zich moeten inschrijven.
Subject: Deadline opgave trainingen blok 2 en 3 verschoven naar zondag 7 juli
Beste deelnemers aan de trainingen van blok 1,
Op dit moment hebben 40 leden die in het voorjaar in blok 1 getraind hebben zich nog niet opgegeven voor de trainingen in blok 2 of 3. Als dat betekent dat je geen interesse hebt om in het najaar e/o winter te trainen, dan moet je deze mail als niet verzonden beschouwen.
Voor de bestuursleden van mijn tennisclub is de tekst van deze mail logisch. Hun probleem is dat niet genoeg leden zich hebben ingeschreven voor de wintertraining – iets wat zij intern blok 3 noemen. Maar ik sukkel in slaap bij het lezen van die informatie. Wat betekent het voor mij?
De beste invalshoek is ‘menselijk’
De denkfout van deze schrijvers is goed verklaarbaar. In het dagelijks leven bekijk je alles vanuit jouw perspectief, jouw leven draait immers om jou.
Als je schrijft verandert dat. Je wilt met je tekst in het hoofd en de gedachtenwereld van je lezers kruipen. Maar zij zullen zich niet aangesproken voelen als je het onderwerp vanuit jezelf blijft benaderen.
Je teksten worden pas urgent als je het onderwerp bekijkt door de ogen van je lezers.
Denk dus goed na over je invalshoek.
Het verhaal over de aaltjes wordt veel aantrekkelijker voor de gemiddelde Nederlander als je hun aantallen in de eerste zinnen meteen afzet tegen die van de mens.
De meest voorkomende diersoort ter wereld leeft onder onze voeten. In de bodem van onze planeet leven 57 keer zo veel aaltjes als mensen, zo blijkt uit een nieuwe studie.
De mail van de tennisclub wordt urgenter als je vanuit het belang van de lezer denkt.
Subject: Wil je wintertraining? Schrijf je voor zondag in
Schrijf je vandaag nog in als je deze winter weer tennistraining wil volgen. De deadline voor inschrijving is komende zondag. Als we geen inschrijving ontvangen voor die tijd, kunnen we je niet meer bij een groep plaatsen.
Ook de futuroloog die alles weet van design thinking zou er goed aan doen om in zijn eerste alinea niet van zichzelf uit te gaan. Wat is design thinking? Waarom zou ik er meer over willen weten? En belangrijker nog: schets een veel voorkomende situatie waarbij design thinking van pas komt (zonder abstracte taal te gebruiken).
Drie vragen voor de juiste invalshoek
Kortom: benader je onderwerp vanuit je lezer om tot de beste invalshoek te komen. De volgende vragen kunnen je daarbij helpen.
- Op welk moment denken de lezers aan mijn onderwerp? (Schrijf zo veel mogelijk voorbeelden op)
- Wanneer komen ze er fysiek mee in aanraking, of zijn ze er dicht in de buurt? (bedenk voorbeelden)
- Hoe praten ze over mijn onderwerp? Geef voorbeelden van de woorden die ze gebruiken.
Bijna altijd is op zijn minst één van deze vragen van toepassing. Soms staat je onderwerp weliswaar zo ver van je lezer af dat ze er nooit echt aan denken, of mee in aanraking komen (denk aan de aaltjes). Maar zelfs dan helpt het om ze eraan te herinneren dat ze in theorie wel dicht in de buurt zijn (de meest voorkomende diersoort ter wereld leeft onder onze voeten!).
Mensen zijn uiteindelijk simpele wezens: we zijn vooral geïnteresseerd in onderwerpen die letterlijk of figuurlijk dicht bij ons liggen. Zodra je een brug tussen het onderwerp en je lezer slaat, heb je hun interesse. Als je dat in je achterhoofd houdt, worden teksten veel toegankelijker, of je nu een bedrijfstekst schrijft, een mailtje, of een artikel voor een grote landelijke krant.
Hoe lukt het mij uiteindelijk om toch interesse op te wekken voor mijn verhaal over hardlopen en Neanderthalers?
Simpel: ik nam in de definitieve versie van het artikel in de Volkskrant niet de Neanderthalers als uitgangspunt, maar de voorliefde voor hardlopen van moderne mensen.
Pas als mensen denken aan hardlopen, wordt het nieuwtje over Neanderthalers interessant. Waarom zijn wij zo veel beter geschikt om marathons te lopen dan andere dieren en soorten? De Neanderthalers komen dus pas na een paar alinea’s aan bod. Als ze nu nog zouden leven, zouden ze bij het lezen van mijn tekst waarschijnlijk na de eerste alinea afhaken. Maar zij zijn dan ook niet mijn doelgroep.
Lees ook:
- Deze opschepperige gewoonte verzwakt je teksten (tip van Johan Cruijff)
- Dit zijn de 7 eigenschappen van pakkende eerste zinnen
- Stappenplan boek schrijven – hoe ik debuteerde met een thriller en mijn tweede boek nooit afkreeg
Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.
Boek schrijven?
Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.
Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?
Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!
Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussenLuister de Schrijfvis-podcast
Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.
Luister de podcast
