Schrijf zonder haast, je boek hoeft niet morgen af, en zelfs niet volgend jaar.
Dat zou ik tegen de jongere versie van mezelf zeggen, die in 2013 zat te zwoegen op mijn debuut, Savelsbos. Maar ook tegen alle andere mensen die ervan dromen om te debuteren als schrijver.
Gemiddeld debuteren schrijvers in Nederland en Vlaanderen met hun eerste roman als ze 37 zijn. Toch zou je je rond die leeftijd al bijna oud gaan voelen om nog met een boek op de proppen te komen. In de wereld van uitgevers en media gaat veel aandacht uit naar jonge schrijvers.
Debuteren als schrijver
Zo brengt Vrij Nederland regelmatig een jonge-schrijvers-gids uit met verhalen over auteurs onder de 35. Ook NRC vestigt graag de aandacht op succesvolle jonge auteurs. De Bezige Bij organiseert zelfs speciale Jonge Schrijversavonden. En uitgeverij Das Magazin publiceerde De Tien, een bundeling van verhalen van de tien beste jonge schrijvers van deze tijd.
Die aandacht voor jonge auteurs is te begrijpen. Schrijvers onder de 35 hebben nog alle tijd om aan hun stijl te schaven, schrijfervaring op te doen en meer (en nóg beter) werk te publiceren. Ze worden dan ook bijna altijd ‘veelbelovend’ genoemd. Maar hoe veel zegt de leeftijd bij je debuut nu echt over je loopbaan als auteur?
Het mooie van de droom om auteur te worden, is dat je jezelf nooit hoeft af te schrijven. Je hebt tijd genoeg om te debuteren als schrijver. Ook als je zelf misschien denkt dat het eigenlijk al te laat is. Dat bewijst onderstaande lijst met literaire laatbloeiers. Sommige van meest gelauwerde schrijvers ter wereld debuteerden vlak voor, of zelfs na hun pensioen. Niemand had hoge verwachtingen van ze, zij zelf nog wel het minste. ‘Ik heb besloten om te gaan verhongeren’, schreef één van hen in eerste instantie over zijn keuze van het schrijversschap.
Stel uit, blijf dromen
Soms is het goed om het schrijven uit te stellen, omdat je eerst onbekommerd wilt genieten van je studietijd, omdat je je kinderen je onverdeelde aandacht wilt geven, of omdat je verwikkeld bent in een andere carrière (waarvan je gezin moet leven). Soms is het goed om te wachten op dat beetje moed dat je nodig hebt voor het schrijverschap: lef om minder te gaan werken, meer tijd voor jezelf te nemen, en een verhaal af te ronden – met het risico dat je zult falen. Soms is het goed om opnieuw te beginnen, tijd te nemen om je eigen stijl verder te ontwikkelen en dat verhaal toch nog niet naar een uitgever te sturen.
Jaag jezelf niet op, negeer lijstjes met leeftijden en ‘veelbelovende’ schrijvers. Heb lak aan productiviteitstips en goeroes die je vertellen dat je niet moet uitstellen en vooral nu je dromen waar moet maken.
In mijn haast maakte ik bij het schrijven van Savelsbos soms verkeerde keuzes: ik wilde te snel schrijven en te mooi, ik wilde te graag bij een gerenommeerde uitgever horen en hoopte iets te vurig op een instant-bestseller.
Niet alles hoeft nu. Als je nu nog niet de rust kunt vinden om het boek te schrijven dat je voor ogen hebt, lukt het je misschien over een paar jaar (of over een paar decennia) veel beter. Wacht even op jezelf, net als deze schrijvers.
Frank Mccourt – debuteerde als 66-jarige
In De As van mijn moeder van Frank McCourt kijk je als lezer door de ogen van een kind naar armoede. In zijn debuutroman beschrijft de Ierse schrijver hoe hij opgroeide in het Ierse dorpje Limerick, in een gezin met een aan drank verslaafde vader. De toon van het verhaal is door het bijzondere kinderperspectief triest en grappig tegelijkertijd.
McCourt ontwikkelde zijn stijl pas toen hij de verhalen over zijn jeugd al honderden keren had verteld, soms tot ergernis van zijn vrouw. Na zijn pensioen als leraar besloot hij zijn memoires op papier te zetten. Toen pas vond hij het perspectief dat alle ellende in zijn levensverhaal draaglijk maakte. In de New York Times verklaart hij:
“Na 20 pagina’s waarin ik vanuit het perspectief van de alwetende verteller schreef, schreef ik een tekstje waarvan ik dacht dat het gewoon een soort briefje aan mezelf was. Het ging over een moment waarop ik als kind op een wip zat op het schoolplein. Toen vond ik mijn eigen stem, de stem van een kind”
Charles Bukowski – debuteerde als 48-jarige
Charles Bukowski werkte tot zijn 39e als klerk op een postkantoor. Hij droomde al jaren van een schrijverscarriere, maar vreesde dat hij daar niet van zou kunnen leven. Pas op middelbare leeftijd besefte hij dat het hem nooit zou lukken als hij niet een beetje risico nam. In zijn eerste autobiografische roman (Het Postkantoor) beschrijft hij zijn worsteling met een inmiddels beroemde passage.
“Ik moet een keuze maken – op het postkantoor blijven en gek worden, of naar buiten gaan, voor schrijver spelen, en verhongeren. Ik heb besloten om te verhongeren.”
Uiteindelijk verhongerde Bukowski niet. Hij publiceerde in de jaren zeventig, tachtig en negentig zes romans, honderden korte verhalen en duizenden gedichten. De Amerikaan groeide uit tot één van de bekendste schrijvers van zijn tijd.
Marianne Frederiksson – debuteerde op 53-jarige leeftijd
Frederiksson zag het schrijven van fictie lange tijd niet als een serieuze optie. Als redacteur van het Zweedse tijdschrift Ouders van Nu publiceerde ze artikelen met feitelijke informatie over voeding en onderwijs. Pas na een diepe depressie begon ze meer vanuit haar gevoel te schrijven. In eerste instantie schreef ze puur op therapeutische basis, maar uiteindelijk bereikte ze een gigantisch publiek.
Haar debuut Het boek Eva en haar beroemde roman Anna, Hanna en Johanna zijn inmiddels door tientallen miljoenen mensen gelezen.
F.B. Hotz – debuteerde als 54-jarige
Misschien was de Nederlandse korte-verhalenschrijver F.B. Hotz wel nooit gedebuteerd als zijn persoonlijke leven eind jaren zestig op z’n kop was gezet door zijn ex-vrouw. Hij was in 1959 getrouwd, maar zijn vrouw scheidde van hem en knoopte een relatie aan met zijn beste vriend, de trompettist Serein Pfeiffer. In 1970 stak ze hem in een vlaag van waanzin dood.
Hotz was zo ontdaan door deze gebeurtenis dat hij zijn leven over een andere boeg gooide. Hij schreef al jaren verhalen, maar had het nooit aangedurfd om ze op te sturen naar uitgeverijen of literaire tijdschriften. Tot de moord op zijn beste vriend.
De biograaf van Hotz – Aleid Truijens – verklaart in de Volkskrant:
Met zo’n gevoel van ‘wat kan het me ook schelen?’ heeft hij zich toen door z’n oom Herman Kunst laten overhalen om een verhaal, ‘Tramrace’, op te sturen naar het tijdschrift Maatstaf. Dat leidde daar meteen tot juichkreten en de uitgever drong aan op méér.’
Bertha Wood – debuteerde als 100-jarige
Het is nooit te laat om aan een boek te beginnen. Dat bewees de Britse Bertha Wood. Ze organiseerde haar leven lang vakantiekampen voor kinderen en volwassenen. Op 90-jarige leeftijd besloot ze haar levensverhaal op te schrijven. Tien jaar later – toen ze 100 werd – vond ze en uitgever. Daarmee is ze volgens het Guinness Book of Records de oudste literaire debutant aller tijden. Haar boek Fresh air and fun werd besproken door de BBC en in The Guardian.
Tonke Dragt – internationale doorbraak op haar 87e
Tonke Dragt is weliswaar geen debutant meer, maar ze vormde wel de aanleiding van dit artikel. Ze beleeft op dit moment (op haar 87e, terwijl ze in een verzorgingstehuis woont) haar internationale doorbraak. Netflix heeft besloten om een serie te gaan maken van haar bekroonde kinderboek De brief voor de koning.
In een interview met de Volkskrant zegt ze:
‘Het is allemaal begonnen met de Engelse vertaling van De brief voor de koning in 2013. Achterlijk dat mijn boek daar vijftig jaar op heeft moeten wachten. Ik heb altijd gevonden dat mijn werk in Engeland thuishoort. En ik ben ontzettend blij dat ik mijn gelijk nog mee mag maken.’
Haar verhaal met de foto waarin ze achter een bureau in het verzorgingstehuis zit, inspireert me enorm. Het bewijst dat je als schrijver altijd kunt blijven geloven in een doorbraak – hoe oud je ook bent.
Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.
Boek schrijven?
Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.
Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?
Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!
Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussenLuister de Schrijfvis-podcast
Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.
Luister de podcast
Lees ook:
- Dit zijn de 22 beste boeken over schrijven
- Kort verhaal schrijven? Deze 9 tips van topauteurs bieden houvast
- Creatief schrijven? Met deze schrijfoefening schreef een legendarische auteur 500 literaire werken
- Dit zijn de 7 eigenschappen van pakkende eerste zinnen
- Stappenplan boek schrijven – hoe ik debuteerde met een thriller en mijn tweede boek nooit afkreeg
- Hoeveel woorden heeft een boek?
- Roman schrijven? Deze prijswinnende auteur helpt je over het dode punt met negen schrijfoefeningen
