Skip to main content

Beeldspraak kan dodelijk zijn voor een verhaal – kijk hoe dit DWDD-item met een hacker in het water valt

By mei 18th, 2016Storytelling
beeldspraak

Het uitgangspunt was spannend: Matthijs van Nieuwkerk sprak dinsdag in De Wereld Draait Door met een Nederlandse hacker die drie jaar in een Amerikaanse cel zat vanwege de handel in creditcardgegevens. Ik ging ervoor zitten, maar werd murw gebeukt door een eindeloze stroom van beeldspraak.

Het verhaal van de 26-jarige David Schrooten heeft op papier iets weg van een spannende film. Hij brak als tiener in bij grote bedrijven vanuit zijn zolderkamer in Spijkenisse en vocht cyberoorlogen uit met Russische criminelen. Ondertussen werd hij in de gaten gehouden door de Amerikaanse geheime dienst. Toen hij in 2012 op bezoek ging bij zijn grote liefde in Roemenië werd hij gearresteerd door de FBI en afgevoerd naar Amerikaanse gevangenis, waar hij weken in een isoleercel doorbracht.

Vol verwachting keek ik naar het interview over het boek dat hij samen met een NRC-journalist schreef over deze periode. Ik wilde weten wat Schrooten precies had uitgevoerd op zijn zolderkamer en hoe hij alle gebeurtenissen daarna had beleefd. Wat dacht hij toen hij die creditcardgegevens binnenhaalde? Hoe hield hij de moed erin toen hij in de isoleercel zat?

Maar in plaats van een persoonlijk inkijkje in de gebeurtenissen, kreeg ik een aaneenschakeling van beeldspraak voorgeschoteld. Schrooten praatte niet rechtstreeks over wat hij had meegemaakt, maar alleen in figuurlijke zin.

Beeldspraak

Zijn hackactiviteiten beschreef hij als een ‘grijs gebied’ (7 keer), waarbij steeds ‘een stap verder’ ging (4 keer). Toen hij werd gevraagd naar een zelfmoordpoging die hij ondernam in de gevangenis, haalde verviel hij opnieuw in beeldspraak. Hij werd naar de ‘donkere kant’ getrokken en ging (wederom) steeds een stapje verder (3 keer).

Schrooten kun je natuurlijk niets kwalijk nemen. Hij heeft iets traumatisch beleefd en dit is de manier waarop hij erover praat. Maar waarom was Matthijs van Nieuwkerk niet scherper? Normaal gesproken dwingt hij zijn gasten om concreet te zijn. ‘Neem ons mee naar dat moment’, is één van zijn gevleugelde uitspraken. ‘Vertel ons hoe je het beleefde!’

Misschien was in het voorgesprek al gebleken dat de programmeur niet in staat was om meeslepend te vertellen over zijn belevenissen, of misschien wilde Van Nieuwkerk geen trauma bij hem oprakelen. Daar is wat voor te zeggen. Maar je kunt je afvragen of het item dan wel doorgang had moeten vinden.

Alhoewel, het gesprek toont nu wel op een geweldige manier aan hoe dodelijk beeldspraak kan zijn in een verhaal – of het nu een tv-uitzending betreft of een geschreven artikel.

Natuurlijk kan een metafoor handig zijn om iets ingewikkelds te verduidelijken, maar als beeldspraak een manier van van praten wordt, zeg je eigenlijk niets meer.

Vaagtaal-verkiezingen

Aan de andere kant: misschien lag het niet aan de hacker, maar wordt onze taal gewoon steeds figuurlijker en betekenislozer. Kijk naar deze jaarlijkse verkiezing van vaagtaal. Er komt veel beeldspraak in voor die lijkt op de taal uit de DWDD-uitzending. In het dagelijks leven hoor ik dit soort inhoudsloze metaforen steeds vaker om me heen.

‘We moeten dit handen en voeten geven.’
‘Kom uit je comfortzone’
‘Dat is wel een dingetje’

De organisatoren van de vaagtaal-verkiezing kunnen het zelfs niet meer bijbenen, hun website is al twee jaar niet meer bijgewerkt.

Misschien is dat ook maar goed. Laten we dit soort betekenisloze beeldspraak zo min mogelijk opschrijven… en ook zo min mogelijk uitzenden op tv.

* Het verhaal van David Schrooten blijft fascinerend, ondanks de mislukte DWDD-uitzending. Dit is een geweldig portret van hem in Vrij Nederland dat je gratis kunt lezen. Zijn boek Alias Fortezza staat gelukkig ook niet vol met beeldspraak, het is goed geschreven. 

Wil je meer professionele schrijftips? Schrijf je in voor mijn nieuwsbrief of volg me op Twitter.

Dennis Rijnvis

Dennis Rijnvis, journalist voor onder meer De Volkskrant, Quest, Nu.nl en Psychologie Magazine. Maar ook schrijver van de thriller Savelsbos, uitgegeven door Cargo/De Bezige Bij. Op dit blog deel ik mijn inzichten en ervaringen op het gebied van schrijven.

Leave a Reply