Tot een paar jaar geleden gebruikte ik regelmatig een vorm van ambtelijk taalgebruik in e-mails. Als ik ergens solliciteerde naar een baan of opdracht, begon ik met: ‘Geachte meneer/mevrouw’

Daarmee toon je beleefdheid en respect, zo was me geleerd.  Totdat ik op een dag een reply kreeg van een hoofdredacteur.

‘Wat grappig dat je me aanschrijft met ‘geachte’. Ik dacht dat alleen mensen in de politiek elkaar zo aanspraken: ‘geachte leden van de Staten-Generaal!’

Hij had gelijk. ‘Geachte’ is een onnodig formeel woord (zie dit taaladvies). Dat besef je vooral als je zelf zo wordt aangesproken. Als ik ‘Geachte meneer Rijnvis’ wordt genoemd in een mail, voel ik me veel minder op mijn gemak dan wanneer de mail begint met ‘Meneer Rijnvis’ of nog beter, ‘Beste Dennis’.

Ambtelijk taalgebruik

Het woord ‘geachte’ is maar het topje van grote ijsberg van ambtelijk taalgebruik in e-mails, artikelen en rapporten. Volgens mij zijn er veel formele woorden, zinnen en uitdrukkingen waarmee we onbedoeld onze lezers kunnen vervreemden van onze e-mails en andere schrijfsels.

Zelfs in artikelen voor een breed publiek staan soms termen als ‘edoch’, ‘inzake’ en ’tevens’ (lees verder voor voorbeelden van ambtelijke taal in het wild). Eerlijk gezegd geloof ik niet meer dat ze uit beleefdheid worden gebruikt of uit respect voor de lezer. Onbewust kiezen we volgens mij voor ambtelijk taalgebruik als we zelf respectabel willen overkomen.

We kennen formele woorden als ‘geachte’ en ’tevens’ uit e-mails van overheidsinstellingen, bedrijven en mensen, die gezag willen uitstralen. Als we ze zelf in onze tekst verwerken doen we hetzelfde: we hopen stiekem dat de lezer onder de indruk raakt.

Maar het gekke is dat ambtelijk taalgebruik vaak averechts werkt en juist weinig effect heeft.

Wanneer heb je voor het laatst iemand in het dagelijks leven aangesproken met ‘geachte’? En gebruik je in een gesprek ooit woorden als ‘doch’ of ‘tevens’? De termen zijn voor veel mensen onbekend en staan ver van hun bed: ze voelen zich er niet door aangesproken.

Kortom: als je voor een algemeen publiek wilt schrijven, komt een tekst met veel ambtelijk taalgebruik minder krachtig over. Je schept er afstand mee. Oordeel zelf, welke tekst is aansprekender?

Gaarne vernemen wij in uw schrijven wanneer uw aanvangt met uw werkzaamheden

of

Graag horen wij wanneer u met het werk begint

Nu is bovenstaande voorbeeld misschien wat overdreven, maar er zijn veel kleine formele uitdrukkingen die bij iedereen in de tekst sluipen – omdat je het zo geleerd hebt, uit gewoonte, of omdat je stiekem indruk wilt maken.

Hieronder 13 voorbeelden van onnodig ambtelijk taalgebruik uit kranten, tijdschriften en mijn eigen werk.

1. Met behulp van

Met behulp van satellietbeelden brachten de onderzoekers in kaart welke leefgebieden van planten het meest worden bedreigd.

Dit is een voorbeeld uit een eigen artikel. Het gebruik van ‘met behulp van’ is omslachtig en onnodig. Waarschijnlijk probeerde ik het onderzoek onbewust een zweem van belangrijkheid te geven met  ambtelijke taalgebruik. Waarom niet gewoon ‘met’.

Met satellietbeelden brachten de onderzoekers in kaart welke leefgebieden van planten het meest worden bedreigd.

2. Langs deze weg

Langs deze weg wil ik iedereen een gelukkig nieuwjaar wensen.

Dit voorbeeld komt uit een post op LinkedIn. Maar ik heb eigenlijk nog nooit een zin gezien waarin  ‘langs deze weg’ iets toevoegde.

Ik wil iedereen een gelukkig nieuwjaar wensen.

3. Tevens

Knot kondigde tevens aan na te gaan denken over de vraag of de centrale bank om deze reden aanvullende maatregelen moet nemen.

Deze zin is hier in het wild te vinden. Er is een beter woord voor tevens dat we allemaal kennen.

Knot kondigde ook aan na te gaan denken over de vraag of de centrale bank om deze reden aanvullende maatregelen moet nemen

4. Reeds

Het reeds bestaande kantoordeel blijft behouden voor de verhuur

Weer een zin uit een krantenartikel. In het dagelijks leven zegt niemand ‘reeds’.

Het al bestaande kantoordeel blijft behouden voor de verhuur

5. Betreffende

Uw mail betreffende de kapotte voordeur zal zo spoedig mogelijk worden verwerkt.

Zelf ontvangen van een timmermansbedrijf dat graag ambtelijk overkomt. Er bestaat een makkelijker woord: ‘over’.

We beantwoorden uw mail over de kapotte voordeur zo spoedig mogelijk

6. In verband met

Ik moest het schrijven van mijn scriptie uitstellen in verband met ziekte.

Dit heb ik zelf wel eens geschreven naar een docent, in de hoop wat gewichtiger over te komen. Onzin natuurlijk, dit is krachtiger:

Ik moest het schrijven van mijn scriptie uitstellen omdat ik ziek was.

7. Ondergetekende

Het nieuwe tijdschrift bevat verhalen van Harry Mulisch, Roald Dahl en ondergetekende.

Van ondergetekende komt vaak voor in e-mails. Over jezelf schrijven in de derde persoon is altijd verdacht. Waarom niet gewoon ‘van mij’

Het nieuwe tijdschrift bevat verhalen van Harry Mulisch, Roald Dahl en mij.

8. In de gelegenheid zijn

Ik was niet in de gelegenheid uw mail te beantwoorden

Als je niet wilt zeggen wat de reden was, maak er dan niet te veel woorden aan vuil.

Ik kon uw mail niet beantwoorden.

9. In werking stellen

We zullen de nieuwe veiligheidsregels morgen in werking stellen.

Uit een e-mail die ik onlangs ontving. Een gewichtige manier om te zeggen dat iets begint, of ingaat.

De nieuwe veiligheidsregels gelden vanaf morgen.

10. Zorg dragen

Ik draag zorg voor de uitgifte van verblijfsvergunningen.

Gehoord op een feestje. Dragen heeft niets met zorgen te maken. Je draagt een koffer.

Ik zorg voor de uitgifte van verblijfsvergunningen

11. Van oordeel zijn

Ik ben van oordeel dat u geen geschikte kandidaat bent.

Een omslachtige manier om te zeggen dat je iets vindt.

Ik vind u geen geschikte kandidaat.

12. Doch

De politie in Nederland is soft doch rechtvaardig.

Ja ook ‘doch’ wordt nog wel eens in het wild gebruikt. ‘Maar’ is altijd beter dan ‘doch’.

De politie in Nederland is soft maar rechtvaardig.

13. Edoch

Edoch: destijds was de boel bijna failliet.

Misschien wel het meest formele woord dat er bestaat. Soms worden dit soort plechtstatige termen gebruikt als stijlmiddel, zoals in dit artikel. Duidelijker is:

Maar destijds was de boel bijna failliet.

Edoch, ik moet toegeven dat ik onbewust nog steeds wel eens plechtstatige uitdrukkingen gebruik. Deel dit artikel als je je zelf en anderen bewust wilt maken van ambtelijk taalgebruik.  

Lees hoe ik van 80 naar 80.000 lezers ging met dit blog. Ik kan jou ook helpen meer bezoekers en klanten naar je website te trekken. 

Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.

Boek schrijven?

Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.

Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?

Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!

Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussen

Luister de Schrijfvis-podcast

Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.

Luister de podcast

Lees ook:

• Deze 11 woorden kun je altijd schrappen
• De beste 21 boeken over schrijven
• Zo maak je aantrekkelijke koppen voor je blog
• Waarom je beter in het midden kunt beginnen bij het schrijven van een blog
• De beste 21 boeken over schrijven
• Dit gebeurt er in je brein als je steeds je telefoon checkt tijdens het werken