Skip to main content

Hoe brainstorm je voor een artikel? Over tijdmachines en cavia’s

By 3 februari 2016november 20th, 2022Artikel schrijven
artikel

Twaalf jaar lang stelde ik het schrijven van mijn roman Savelsbos uit, ook al was het een jongensdroom om een boek te publiceren. Ik wachtte op een briljante ingeving voor een plot. Maar die kwam niet. Ik zag mezelf al zitten in het bejaardentehuis als tachtigjarige, pratend over het boek dat ik nooit had geschreven.

Uiteindelijk besloot ik gewoon achter mijn computer te gaan zitten en aan de slag te gaan. Makkelijk ging dat niet. Het idee voor een plot ontstond stukje bij beetje, na lang brainstormen, en drie keer van vooraf aan beginnen. Maar het lukte me uiteindelijk om een onderwerp  het boek kwam er.

Als freelance journalist bedenk ik vooral onderwerpen voor artikelen in kranten en tijdschriften. Daarbij heb ik dezelfde ervaring: Ideeën komen nooit uit de lucht vallen, het is een kwestie van veel brainstormen, ideeën afschieten en opnieuw beginnen.

“Inspiration is for amateurs. The rest of us just show up and get to work. – Kunstenaar Chuck Thomas Close in The Book of Wisdom 

Dat creativiteit vooral een kwestie is van hard werken, is ergens geruststellend. Maar wat is nu de beste manier om tot een artikelidee te komen voor een tijdschrift, krant of blog? Hieronder probeer ik mijn verschillende stappen zo concreet mogelijk te beschrijven.

Ook als advies aan mezelf, want het gebeurt me regelmatig dat ik brainstorm en geen stap verder kom.

1. Geef je idee iets ‘eigens’

Iedereen kan bedenken dat het in deze tijd relevant is om een stuk over vluchtelingen te schrijven. Maar een idee dat algemeen blijft, is nooit een goed idee. De vraag is: wat maakt jouw stuk origineel?

Originaliteit bereik je volgens mij door te brainstormen en je idee iets ‘eigens’ te geven. Ga uit van je interesses (hoe eigenaardiger hoe beter) en koppel die aan maatschappelijke thema’s. Zelf heb ik bijvoorbeeld een fascinatie voor dieren.

Zo schreef ik artikelen over:

  • Hoe we het fileprobleem kunnen oplossen door naar mieren te kijken.
  • Hoe we nieuwe medicijnen tegen kankers kunnen vinden door de naakte molrat te bestuderen (een onooglijk kaal dier dat nooit kanker krijgt).
  • Kunnen kloontechnieken ertoe leiden dat mensen hun overleden honden zullen gaan klonen

Als je  een artikel over vluchtelingen zou schrijven, zou je dat onderwerp ook een nieuwe dimensie kunnen geven vanuit die interesse:

  • Vluchtelingen en dieren

2. Maak het relevant

Dat klinkt nog wat abstract.  Met vluchtelingen kan bijna iedereen zich wel identificeren. Maar hoe kun je het onderwerp ‘vluchtelingen en dieren’ relevant maken voor lezers?

De beste manier is volgens mij om je onderwerp te koppelen aan het dagelijks leven. Ook dit is een kwestie van brainstormen: stel jezelf situaties voor waarin de gemiddelde lezer te maken krijgt met het thema waarover je wilt schrijven.

Als je aan vluchtelingen en dieren denkt, kom je al snel uit op de huisdieren die ze meenemen. Veel lezers van kranten, tijdschriften of blogs hebben ook honden en katten. Kortom: het onderwerp wordt al specifieker.

  • Vluchtelingen en huisdieren

 3. Denk na over de vorm van je artikel

Het mooiste is als je je idee al iets verder uitwerkt. Wat gebruik je als aanleiding voor het stuk, is het misschien bijna dierendag? Is er net een vluchteling in het nieuws geweest met zijn/haar huisdier?

En wat is je invalshoek?

Je kunt een krant of tijdschrift bijvoorbeeld jonge vluchtelingen laten vertellen over hun huisdier: hebben ze hun hond, kat of cavia meegenomen, of juist achtergelaten in hun thuisland? Zorgt er daar iemand voor het dier?

Het klinkt misschien vergezocht: vluchtelingen over huisdieren. Maar een snelle check op Google leert dat onder meer The Independent en Newsweek al een dergelijk verhaal publiceerden, Nederlandse kranten nog niet.

4. Stop je idee in de tijdmachine

Het helpt mij vaak om een onderwerp niet alleen vanuit het heden te bekijken, maar ook vanuit geschiedenis en toekomst. Kortom: stap samen met je idee als Marty McFly in de tijdmachine uit Back to the Future. Dat levert weer nieuwe invalshoeken op.

Hoe keken we bijvoorbeeld in de Middeleeuwen tegen vluchtelingen aan en hoe gingen de Romeinen om met mensen die naar hun rijk vluchtten?

En hoe ziet de wereldburger van de toekomst eruit als mensen blijven vluchten/migreren en onze samenlevingen steeds meer gemengd worden?

Ook dit idee is al eens uitgevoerd. Waarschijnlijk heeft de gemiddelde Nederlander straks donker haar en bruine ogen en een neus met een hoek van dertig graden, zo blijkt uit dit artikel van Quest. Origineel genoeg om te worden overgenomen door ongeveer alle kranten (Trouw, Volkskrant, NRC).

5. Beleef je idee

Een artikel wordt spannender als je het onderwerp zelf beleeft als schrijver. Zoek dus in je eigen leven en omgeving naar raakvlakken met het onderwerp.

In het geval van vluchtelingen:  zoek uit of jouw voorouders in het verleden wel eens zijn gevlucht (misschien wel uit België in 1914) en teken het verhaal op van deze verre familieleden.

Loop de afstand die een gemiddelde Syrische vluchteling aflegt en kijk wat het met je doet. Of klim op een vrachtwagen, en kijk of je een ritje door de kanaaltunnel overleeft… Nee, zeker niet al dit soort gedachtenexperimenten leveren natuurlijk goede ideeën op.

‘If you’re not failing every now and again, it’s a sign you’re not doing anything very innovative’ – Woody Allen in Without Feathers

6. Een idee moet rijpen

Een idee is zelden na één keer brainstormen al goed genoeg om uit te werken. Vaak sleutel ik nog lang aan de invalshoek.

Ik was twee jaar geleden bijvoorbeeld gefascineerd door een studie waaruit bleek dat mensen in treinen en bussen meestal geen zin hebben om een praatje te maken met mededereizigers. Maar als ze  door wetenschappers worden gestimuleerd om toch een gesprekje met een vreemde aan te knopen, verbetert hun stemming echter bijna altijd.

Ik besloot een artikel te schrijven over dit fenomeen. Waarom praten we niet met vreemden, terwijl het ons gelukkiger maakt? Ik interviewde wetenschappers, een praatjescoach in Londen, las studies en begon te schrijven.

Maar het artikel werd een saaie analyse van manieren waarop je praatjes kunt maken. Pas na een dag zwoegen zag ik in dat ik iets aan de opzet moest veranderen: ik ging zelf praatjes maken (zie punt 5, beleef je idee) en beschreef die ervaringen in het artikel, aangevuld met commentaar van deskundigen.

Het artikel de Praatjesmaker werd uiteindelijk een van mijn best gelezen artikelen. De les voor mij: een idee moet bijna altijd nog groeien, hoe leuk het in eerste instantie ook lijkt te zijn.

Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.

Boek schrijven?

Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.

Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?

Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!

Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussen

Luister de Schrijfvis-podcast

Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.

Luister de podcast

Dennis Rijnvis

Dennis Rijnvis, journalist voor onder meer De Volkskrant, Quest, Nu.nl en Psychologie Magazine. Maar ook schrijver van de thriller Savelsbos, uitgegeven door Cargo/De Bezige Bij. Op dit blog deel ik mijn inzichten en ervaringen op het gebied van schrijven.

One Comment

Leave a Reply