Schrijf actiever, dat is vaak de eerste tip die je krijgt als je aantrekkelijker wilt leren schrijven. Je zou het de vader aller schrijftips kunnen noemen (wat mij betreft net zo belangrijk als de moeder aller schrijftips)

Maar wat is actief schrijven precies? En hoe krijg je het voor elkaar? In deze post leer ik je de basisbeginselen. Leestijd: vijf minuten. Vind je dat te lang duren? Kijk dan de video. Daarin leg ik het in 1 minuut uit.

Eén geruststelling: Je hoeft niet bang te zijn dat je moe wordt. Actief schrijven betekent niet dat je op een hometrainer achter je bureau hoeft te zitten terwijl je werkt aan je artikel (ja, die bureaus zijn er echt), of dat je eerst een rondje moet hardlopen.

Als je actief schrijft, hoeven alleen de onderwerpen in je zinnen maar in actie te komen. Lees onder de video verder.

Abonneer je op mijn Youtube-kanaal:

Actief schrijven – wat is het?

Je kunt elke zin actief of passief opschrijven.  

Frank gooit een propje naar de lerares.

of:

Er wordt een propje naar de lerares gegooid door Frank.

In de eerste zin is Frank actief, je ziet hem het propje gooien. In de tweede zin wordt de gebeurtenis veel afstandelijker beschreven. Het onderwerp – het propje – is niet actief. Het  ondergaat een handeling, het wordt gegooid. 

Waarom is actief schrijven aantrekkelijker?

Actieve zinnen zijn prettiger om te lezen dan passieve zinnen, omdat ze directer zijn. Je hoeft er als lezer minder bij na te denken: je ziet meteen een beeld voor je van wat de schrijver bedoelt. Ook komen er in actieve zinnen meer mensen voor, wat voor levendigheid zorgt.

In passieve zinnen verschuiven de handelende personen vaak naar de achtergrond, of ze verdwijnen helemaal.

Er wordt een propje naar de lerares gegooid.

Wie heeft het propje gegooid? Dat blijft in nu onduidelijk. De zin wordt vager, en er zit geen handelende persoon in. Daardoor wordt de zin ook minder aantrekkelijk. Het is altijd leuker om over mensen te lezen dan over dingen of vage begrippen.

Hoe zorg je er nu voor dat je actief schrijft? Dat is vooral een kwestie van teruggaan naar de basis van wat je wilt zeggen. Als je onderstaande vier tips in je achterhoofd houdt, is het niet moeilijk. 

Actief schrijven tip 1 – Vraag je af: wie doet het?

De twee basale bouwstenen van zinnen zijn onderwerp (het wie of wat dat de actie uitvoert) en persoonsvorm (het werkwoord).

Frank gooit.

Wetenschappers onderzoeken.  

Jij schrijft.

Als je je aanleert om je zinnen op te bouwen vanuit deze basis, ga je bijna als vanzelf actief schrijven. Je vraagt jezelf eerst af: wie of wat speelt de hoofdrol in deze zin, en wat doet diegene? Pas daarna maak je de zin langer.  

Actief schrijven tip 2 – Kies voor beeldende werkwoorden, en vermijd ‘worden en zijn’

Niets kan je zinnen zo opfleuren als werkwoorden. Gebruik ze daar dan ook voor. Als je jezelf aanleert om voor beeldende werkwoorden te kiezen, ga je actief schrijven zonder dat je erbij nadenkt.

Ontwikkel een smaak voor werkwoorden die je meteen voor je ziet: lopen, slenteren, rollebollen, grasduinen.

Vermijd saaie nietszeggende werkwoorden zoals ‘worden’ of ‘zijn’ – die leiden automatisch tot lijdende vormen.

Actief schrijven tip 3 – Vermijd voltooid deelwoorden, bekijk ze met wantrouwen

Leer jezelf aan om voltooid deelwoorden met wantrouwen te bekijken, en vaker te omzeilen. Deze werkwoordsvorm haalt de vaart uit je zinnen.  ‘Lopen’ is mooier dan ‘gelopen’. ‘Grasduinen’ is mooier dan ‘gegrasduind’

Een voltooid deelwoord haalt je lezer uit het moment. Neem de zin:

We hebben gister gegrasduind door de boekenkast van opa.

Als je het voltooid deelwoord vermijdt wordt de zin beeldend. Je ziet het meer voor je:

Gisteren was een heerlijke dag. We grasduinden door de boekenkast van opa.  

Actief schrijven tip 4 – Lap de vorige tips aan je laars

Je gaat pas echt aantrekkelijk schrijven als je schrijfregels aan je laars durft te lappen. Soms kan een voltooid deelwoord of lijdende vorm prachtig zijn, bijvoorbeeld om te beschrijven hoe iemand iets alleen nog passief kan ondergaan.

De dief was gepakt. Hij zat in de gevangenis, zijn voeten geketend, zijn armen in de boeien geslagen.  

Kortom: schrijf actief, maar blijf eigenwijs.  

Wil je dat ik je persoonlijk help om beter te schrijven? Boek een plek in mijn drie uur durende cursus Zakelijk Schrijven in Den Haag.

Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.

Boek schrijven?

Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.

Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?

Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!

Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussen

Luister de Schrijfvis-podcast

Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.

Luister de podcast

Lees ook:

7 tips voor zinsopbouw – met dit doodsimpele recept schrijf je mooiere zinnen
Deze zinnen zuigen al het leven uit je teksten
Deze 21 woorden moet ik vaker schrappen – en jij ook
Deze 9 zinsdelen maken je teksten langdradig
Deze 13 leenwoorden komen try-hard over – vermijd ze
Vermijd deze 11 veel gebruikte ‘smurfwoorden’