Skip to main content

Waarom ‘show, don’t tell’ ook belangrijk is als je krachtige e-mails wilt schrijven

By 24 april 2018juni 17th, 2021E-mails schrijven
show-dont-tell

In deze blogpost lees je over vieze bureau’s, oranjetompouces en managers die naakt op tafel dansen. Maar je komt er vooral achter waarom de schrijftechniek ‘show don’t tell’ ook van pas komt bij het schrijven van e-mails.

“Dennis, het is een rommeltje op je bureau. Kun je dat morgen meteen opruimen?”

Toen ik nog op de redactie van de jeugdkrant Kidsweek werkte, kreeg ik nogal eens op mijn kop van de office manager. Op dagen dat ik thuis werkte ontving ik regelmatig een mail waarin ze zich beklaagde over de staat waarin ik mijn werkplek had achtergelaten.

Ik vond de mails wat overdreven. Oké, mijn bureau was meestal niet netjes opgeruimd. Maar was dat nu echt zo erg? Vaak nam ik niet eens de moeite om te antwoorden op de mails.

Maar op een dag koos de office manager voor een andere aanpak. Ze schreef:

Dennis, je bureau is nauwelijks nog zichtbaar door de grote berg papier, en toen ik er vanmiddag langsliep zag ik in die bende ook drie vuile koffiemokken en een stuk brood liggen.

Kun je je bureau vandaag nog opruimen?

Show, don’t tell

Die zinnen maakte wél indruk op me.  Ik schaamde me plotseling zelfs een beetje voor mijn slordigheid.  Dat kwam door de subtiele verandering van schrijfstijl. De office manager vertelde me niet langer in haar eigen woorden over de situatie op mijn bureau door te schrijven dat het ‘een rommeltje’ of ‘een bende’ was.

Ze toonde nu hoe storend de situatie op mijn werkplek was door me simpelweg een beeld voor te schotelen. Oftewel ze koos voor de bekende schrijftechniek show, don’t tell‘.

Bij het lezen van de mail zág ik de berg papier, de mokken met koffieresten en beschimmelde boterhammen opeens voor me. En ik kon niet langer ontkennen dat ik nodig moest opruimen.

Beeldende taal kan niet alleen je e-mails overtuigender maken. Ook blogposts, artikelen en rapporten worden veel krachtiger als je het principe ‘show, don’t tell’ toepast. Hieronder lees de drie voordelen van deze schrijftechniek.

Ook leg ik uit hoe je ‘show don’t tell precies toepast en wat de grootste valkuil is (het is moeilijker dan je denkt, zo heeft de keuze van werkwoorden veel invloed).

Voordeel 1 – Beeldende taal laat minder ruimte voor twijfel

Meestal kies je bij het schrijven van e-mails (maar ook bij het schrijven van verhalen of artikelen) automatisch voor de vertelmodus. Je schrijft wat je ergens van vindt, hoe iets op je overkomt, of hoe je iets ziet.

Bijvoorbeeld:

De vergadering verliep rommelig

of:

Frank at zijn oranje tompouce niet zo charmant op

Maar daarmee laat je ruimte voor twijfel.  De ander kan altijd denken: tja, wat voor jou rommelig, of een puinhoop is, kan voor mij iets heel anders betekenen.

Dat verandert als je bovenstaande zinnen aanvult met beelden – dan is er opeens veel minder ruimte voor relativering. Een sterk beeld creëer je door als een soort objectieve waarnemer op te tekenen wat er is gebeurd. Je schetst dus een beeld, een soort scene uit een film.

Bijvoorbeeld:

Bij de vergadering begonnen meerdere mensen door elkaar heen te schreeuwen, één van de deelnemers barstte zelfs in huilen uit, terwijl de gespreksleider wanhopig met zijn telefoon op de tafel sloeg en smeekte om stilte.

Frank prikte eerst met een vorkje in zijn oranje tompouce, maar dat gaf hij al snel op. Met twee handen propte hij de geglazuurde bovenkant van het gebakje uiteindelijk in één keer in zijn mond. Er bleef slagroom hangen in zijn baard, aan zijn neus kleefde de rest van de dag een stukje oranje glazuur. 

Als lezer zie je nu opeens veel scherper voor je wat er wordt bedoeld. Door de beeldende taal kun je het bijna niet meer met de schrijver oneens zijn. Ja, die vergadering was inderdaad een zooitje – en die Frank heeft inderdaad geen tafelmanieren.

Voordeel 2 – Beeldende taal is krachtiger – het activeert de zintuigen van je lezer

Een beeld maakt altijd meer indruk dan een beschrijving. Beeldende zinnen kunnen je namelijk niet alleen iets laten zien, maar ook iets laten voelen, ruiken, of proeven. Eén van de meest schokkende voorbeelden van het verschil tussen vertellen en tonen (met beelden) komt uit het voor schrijvers onmisbare Handboek Stijl van Peter Burger en Jaap de Jong.

Vertellen:

Tina Turner werd op gruwelijke wijze mishandeld door haar aan drugs en alcohol verslaafde echtgenoot.

Tonen

Tina’s zowel aan drugs als aan alcohol verslaafde echtgenoot drukte sigaretten uit in haar neusgaten en goot kannen kokende koffie over haar hoofd.

Voordeel 3 – Beeldende taal sleurt je lezer in een verhaal

Als je beeldende taal leest, waan je je onmiddellijk in een verhaal. In romans, films en series leer je personages ook kennen aan de hand van beelden. Daardoor heb je de neiging om een gebeurtenis die beeldend word beschreven in een groter perspectief te plaatsen.

Toen de office-manager bij Kidsweek me een beeld voorschotelde van mijn bureau met beschimmelde boterhammen en een berg papier, voelde ik me onaangepaste sloddervos – het soort personage in een film waarvoor je medelijden en plaatsvervangende schaamte gaat voelen. Ik ben de volgende ochtend vroeger naar mijn werk gegaan om mijn bureau op te ruimen.

De grootste valkuil – vermijd vertelwoorden

Het is moeilijker dan je denkt om een beeldende zin te schrijven. Je bent snel geneigd om toch weer in de vertelmodus te schieten. Dan schrijf je bijvoorbeeld:

De vergadering verliep chaotisch omdat de manager helemaal door het lint ging.

Dit lijkt misschien beschrijvend, omdat je je nu iets beter kunt voorstellen wat er gebeurde tijdens de vergadering. Maar het is nog steeds geen beeldende taal. ‘Chaotisch’ en ‘door het lint gaan’ zijn typische voorbeelden van verteltaal. Het zijn uitdrukkingen zonder concrete betekenis – je kunt je er allerlei dingen bij voorstellen. Was het een chaos tijdens de vergadering omdat veel mensen wegliepen? Gingen er veel telefoons? Of kwam er iemand onaangekondigd binnen?

En die manager die door het lint ging – was die aan het schelden? Ging hij met iemand op de vuist? Of gebeurde er iets anders?

Een zin wordt pas echt beeldend als je precies weet wat er met ‘chaos’ en ‘door het lint’ gaan wordt bedoeld.

De vergadering verliep chaotisch omdat de manager op de tafel sprong, al zijn kleren uittrok en riep: “Ik kan er niet meer tegen! Ik wil geen pak meer aan, ik wil gewoon mezelf zijn!” Niemand kon zich daarna nog concentreren op het belangrijkste agendapunt: wat gaan we doen bij het volgende bedrijfsuitje?

Tip: als je wilt oefenen met beeldend schrijven, beschrijf dan eens hoe je zelf een tompouce eet. En gebruik dan ook deze tips over zintuiglijk schrijven.

Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.

Boek schrijven?

Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.

Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?

Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!

Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussen

Luister de Schrijfvis-podcast

Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.

Luister de podcast

Lees ook:

Dennis Rijnvis

Dennis Rijnvis, journalist voor onder meer De Volkskrant, Quest, Nu.nl en Psychologie Magazine. Maar ook schrijver van de thriller Savelsbos, uitgegeven door Cargo/De Bezige Bij. Op dit blog deel ik mijn inzichten en ervaringen op het gebied van schrijven.

2 Comments

Leave a Reply